 | | |  |
 |  |  | |
|
|
|
C. B. Tanaṣlit: Akli n tayriAgzul n tullist « Akli n tayri » Sγur Tanaṣlit Ixef (1) : « ussan-nni » : Dagi wwiγ-d γef sin n leṣnaf n « wussan-nni » ; ṣṣenf amenzu , ussan-nni imi i yella ‘ Ṭeyyeb’ (asad n tullist-agi) iḥemmel taxḍibt-is ‘Werda’, imi i s-yefka akk ayen i tessaram ama d leḥnana, tayri neγ lxir . asmi yella akken yedderγel ur yettwali di tudert ala tinna akken i imelken ul-is, am wakken d nettat id tudert, ma yella texḍa-t ad yemmet ! ṣṣenf wiss-sin n « wussan-nni » ; d ussan-nni n waṭṭan d wurfan , ussan-nni n ẓẓmik d leḥzen . Imi d-yeγli akken ‘ Ṭeyyeb ‘ deg lehlak i t-yeğğan yeṭṭef usu acḥal, yettnaγ aṭṭan n tfekka akk d waṭṭan n terwiḥt imi taxḍibt-nni i ilaqen ad tzeg γer tama-s akken ad tissefes fell-as taεkemt n lehlak d wurfan, truḥ ad tnadi leslaḥ-is anda-nniḍen, teğğa-t ad iqabel yir tagnit weḥd-s ! ladγa Imiren kan i d-llint wallen n’Ṭeyyeb’ γef teṛzeg n tidett … Ixef (2) : « Timlilit n talwit » Dagi ; ad nidir tagnit-nni i yellan d tazgart si ccwal d waṭṭan γer lehna d tujjya.Llant daγen kraḍ n temliliyin n talwit deg yixef-agi : Timlilit n talwit 1 : Imi i yejji ‘Ṭeyyeb’ seg waṭṭan-nni n tfekka, yuγal γer tudert-is n yal ass, yebra-yas wusu-nni n waṭṭan d lweswas.Yuγal γer uxeddim-is, ur yeqqim ara akken d ameεlal ; acku yella yettḥulfu iman-is d taεkemt ẓẓayen γef wid i s-d-yezzin ( Aḥulfu n umuḍin-nni i yellan s tezmert-is , s wedrim-is, am tzizwit , iḥemmel ad yelḥu, ad yazzel, ad yettikki deg waddal… ger n wass d yiḍ yufa-d iman-is yettwarez ur yufi ara ula s wacu ara d-yaγ ula d agaru n ddexxan …) tuγal-it-id terwiḥt imi yejji, yemlal talwit … Timlilit n talwit 2 : Imi d-yemlal akken ‘Werda’ , acḥal d netta irewwel i waktayen-is , irewwel ula γef imukan andi ara tt-id-yemlil ; yugad ma yella iwala-tt a d-taki tayri-s deg ul-is (imi γur ‘Ṭeyyeb’ ; ‘Werda’ tecba taseḥḥart, tessen i wawal, ad tzeṭ tilufa akken is-yehwa, ad tekkat ad tettru, yernu ad tγiḍ winna akken i deg tekkat ! )yugad ad tesεeddi fell-as tiḥila-nni n zik, maca, imi tt-yemlal ass-nni, yenser-as i tugdi, yefra-tt d wul-is akken dayen afrayen-nni n tayri i s-yettbuddu ddan d tḥemmalt-nni n imeṭṭi d-ssurgentt wallen-is imi t- teğğa akken d ameεlal ur tecliε deg-es ! Dagi yufa talwit n yiman , imi i yejji daγen seg waṭṭan n terwiḥt… Timlilit n talwit 3 : D timlilit n tṣebḥit-nni n tegrest, mi rsent wallen-is γef teqcict-nni tawlawalt i ileḥḥun i wgeffur. Tuγal-d tudert γer wul-is i iεudd yemmut ! Ihi tuγal-it-id talwit mi yufa ul-is werεad –it d aleqqaq, yettḥulfu . Yufa talwit imi d-yemlal tayri id-yessakin γer daxel-is iḥulfan n leḥnana d laman... Ixef (3) : «Akli n tayri » ‘Ṭeyyeb’ i tejreḥ tayri yakan , teğğa-yas-d ccama yeqqazen deg ul-is ; ur yennecham ara ! Mi s-d-tessawel i tikkelt-nniḍen ur yezmir ara ad tt-yerr, neγ a s-yini “ala” , γas ma yella imiren kan id-yeffeγ si temda lqayen, γas akken leğruḥ-is werεad nezzfen, maca ur yezmir ara ad yidir war tayri.Ur yennecham ara ! Yeγli i tikkelt-nniḍen ger ifassen n tayri. Yedda-yas i wul-is deg lebγi… Ixef (4) : «Leḥmala » Tazwara n tayri, tettili daymen tecbeḥ, telha, am ujeğğig-nni i yettellin cwiṭ cwiṭ akken ad yemmager tafat ! Tudert n yemrayen-nni i sin tenbeddal deg mi ssnen leḥmala, yal wa yettu iγeblan i yesεedda, yufa leḥnana d laman, yeffeγ-d seg tegnit n leḥzen d wurfan i deg yella,yufa lbenna n tudert, yeḥulfa s wazal n yiman-is yennerna . Ad nwali amek yal yiwen deg-sen(‘Ṭeyyeb’ akk d ‘Tiziri’) yettḥadar γef wayeḍ, yettuḥnan fell-as,… Amek i mḥemmalen γas ma yella ẓran yella wugur i iferrqen gar-asen ! Leḥmala-nnsen tεedda γef sin n ikayaden :Amezwaru deg-sen d lγiba n’Tiziri’ i sin wussan war isallen, war ma yella yeẓra ‘Ṭeyyeb’ tamentilt n lγiba-agi, ad nidir yid-es tiswiεin-nni n uceṭten d lḥir , ad nwali amek i yettḥeyyeṛ wemray γef win i iḥemmel, amek i s-tḍerru mi ara ibeεεed fell-as ! Dagi imrayen-nni i sin ad bdun ad ttḥulfun ugar s wugur-nni i yellan gar-asen, ad ḥulfun ugar s lefraq i ten-yettganin i lebda. Sin n wussan n lγiba d lefraq a sen-fken daγen tamsirt akken yal wa deg-sen ur yezmir ad yidir mebla wayeḍ . ‘Tiziri’ ad teḥulfu s tuzzma n yiman , ad twali iman-is d ugur di tudert n winna akken i tḥemmel,γas ma yella netta yeffer fell-as leεtab-is , maca nettat teẓra d acu i yellan γer daxel n wul-is war ma yessawel-d , d ayen ara tt-iceṭṭenen ugar , a tt-idemmer akken ad tnadi tifrat i tyersi-nni , amek ara d yaf talwit d lehna ‘Ṭeyyeb’ γas ma yella mgal n talwit-is d lehna-s nettat. Akayad wiss sin d « Tissmin » , imi aṭas n yemrayen i ferqent tissmin, aṭas n wid iruḥen d asfel n wurfan d ccek. Ad nẓer amek i tεedda tegnit am ta γef yemrayen-agi , ad negzu daγen akken mačči d tuccḍa ma nussem γef win nḥemmel , maca ilaq ad nissin amek ara nqabel urfan d ccek s tayri d laman , imi tayri yeṣfan tejhed ugar n tkerkas n tissmin d iγeblan… Ixef(5) : «Ger n layas d usirem» Skud tettnerni tayri, simmal yettimγur wassaγ-nni i ten-yezdin, yettnerni daγen umihi n wugur-nni i ten-iferqen. ‘tiziri’ di tegnit n leḥzen d ẓẓmik ad tt-yeγleb layas, ad tebγu ad teg tilas i wassaγ-nnsen ad teεfes γef wul-is d wul n winna akken tḥemmel ad tefren lefraq,maca a d-yekcem ‘Mesṭafa’ (azamul n tdukli yeṣfan) gar-asen a tt-id-yerr γer leεqel-is , a s-ibeddel rray-is , a s-yefk ibzizen n usirem i ‘Tiziri’ ... Ixef (6): « Lefraq» Mačči d lefraq-nni i fernen , maca d lefraq n tmara, n war lebγi, yewweḍ-ed wayen akken i seg rewwlen , tikkelt-a d akud i ten-iferqen, yewweḍ-d unebdu, ‘Tiziri’ truḥ teğğa-t weḥd-s ur s-tefki ara ttiεad-nniḍen, ur ẓrin ara ma yella ad uγalen ad mlilen kra n wass neγ d tinna i d timlilit taneggarut ! msefraqen d nutni werεad-iten mḥemmalen ugar n tazwara... Ixef (7) : « Tuzzmiwin» Imrayen i yemsefraqen i tegnitt iḍulen , yiwen deg-sen ur yeẓri amek i teḍra i wayeḍ, yal wa amek i yezri ussan-nni n lefraq, mkul yiwen acu n taktiwin i icewwelen allaγ-is, ... Mlalen i tikkelt-nniḍen deg wadeg-nni anda mfaraqen yakan, si tujjma d lferḥ n teswiεt-nni mi mwalan, ar tuzzma i d-yellan gar-asen, (imi yal wa iεudd wayeḍ yettu-t ) alamma d tayri-nni i iγelben yakk uguren, tayri-nni ur nemmut, ur nettemmat,i ten-yesdukklen lwaḥid akken ad lḥun afus deg ufus deg webrid n lefraq...!
Asabter yellan deffir wa | Asabter n zdat
Akli n tira
- Tinin-is...Ihi akli-agi n tayri d Si Valentinu nneγ ? Hemmu
- Tinin-is...Azul fell-awen
Taqcict-agi tezmer i tira akken s-iwulem. Deg useqdec n wawalen, tesseqdac awalen itraren, diγen akken ur tettağa ara tudert a s-teffeγ i tullist-is, trennu-yasen wid-nni yellan ma γas kkan-d seg taεṛabt. Tuzzma inu attan deg ufran n ismawen n udmawen, Werda akk d Ṭeyyeb. Acuγer mači d Zeğiga akk d Umeẓyan neγ isem nniḍen γas a t-id-snulfu ma tra a s-tefk anamek i s-iggerzen ? Deg tutlayin nniḍen, d tidett, mači dayen γef yezmer yiwen ad yezzem amyaru maca s tagi-nneγ, imi amennuγ-nneγ d win n usider n tutlayt akk d tnettit mgal tahrest tadelsant taεṛabt, ahat yessefk amyaru ad irr lmendad ar tγawsiwin yecban tigi. Ma zgiγ-d, awi-d ukan, ma ccḍeγ yelha usuref.
Ar tufat
Tanaṣlit
- Tinin-is...Turda i mass Hemmu ;
Tanemmirt meqqren a gma ɣef tamawt-inek, dɣa imi tettḥadareḍ ɣef tezdeg d ccbaḥa n tutlayt-nneɣ tamaziɣt, yernu ur nemgerrad ara deg waya, imi yal yiwen deg-neɣ yettasem ɣef tnaṣlit-is, d tutlayt-ines, d tismin-agi i yeǧǧan ilmeẓyen n tefsut n 80 a d-ffɣen ɣer iberdan, ad mmagren aḥlalas s yedmaren yeɛran, d ayen i yeǧǧan daɣen ijeǧǧigen n tefsut berriken di 2001, ad swen timiqwa n imeṭṭi d yidim, d tismin-agi a gma i yeǧǧan tarwiḥt ad tirxis zdat n teɣri n laṣel ; d nettat daɣen i d-yesṭerḍqen deg yiman-nneɣ tiliwa n tira d iḥulfan, i lmend n waya aṭas i yi-tessefreḥ tamawt-inek, acku skud akka llan wid yettasmen ɣef tmaziɣt, wid-nni i yessififen tutlayt seg wawalen inekcamen, ur nettagad ara fell-as. Ayen i yeɛnan afran n yismawen n waṣaden di tullist-agi “Akli n tayri” ur d-yelli ara kan akka a gma, mačči d ismawen n teqbaylit ur d-ufiɣ ara, maca, tadyant n tullist-agi d tilawit, ɣef waya ur bɣiɣ ara ad beddleɣ deg-s kra ɣas ulamma d ismawen, imi ttwaliɣ ammer a ten-beddleɣ,(dɣa ismawen n waṣaden igejdanen« Ṭeyyeb, d Werda »)tadyant a tt-teffeɣ terwiḥt, a s-iruḥ yixef n tidet i tt-id-ittcuddun ɣer tilawt. Ayen-nniḍen meṛṛa ḥudreɣ akken i zemreɣ ɣef wefran n imeslayen, akken ad ilin d taqbaylit yufafen, acku ma yella ttaruɣ s tmaziɣt, mačči i wakken kan ad zḍeɣ imeslayen, ad cebbḥeɣ tiwinas, neɣ ad ččareɣ tiktabin, maca, yal ameslay itekk-d seg wul, seg inessisen n terwiḥt, ul-nni i yettarran nnhati-s s teqbaylit, tarwiḥt-nni i yessawalen taqbaylit, ttaruɣ akken yal ameslay a d-yeǧǧ amezruy, yal tawinest a d-teǧǧ lǧerra-s, yal tullist neɣ asefru, neɣ ayen-nniḍen d amennuɣ n tutlayt d laṣel qbel mi ara yili d tasekla. Tanemmirt i tikkelt-nniḍen a gma, ḥsu akken tamawt-inek s wazal-is.
Tanaṣlit.
Mmi-s n Wemsed
- Tinin-is...Azul fell-awen. Ahh ! Dagi i telliḍ a Dda Ḥemmu ?! Mazal-ik kan akken am zik-nni, anda ara rreɣ a k-afeɣ din, deg yal aḥriq, deg yal asif, deg yal tiẓgi. Ahat tecfiḍ ɣef wussan-nni n temẓi, asmi akken i nkess nekk yid-k ulli, yernu kečč tzewreḍ nezzeh a Dda Ḥemmu, tetturareḍ tajewwaqt akken yessefk, ula deg usewwi daɣen tzewreḍ; ahat tecfiḍ asmi akken i d-nettaker tiyuẓaḍ, tessewwayeḍ-tent-id ɣef tergin. Yiwen yenna-yi-d : Dda Ḥemmu sɣur-neɣ, seg At Iraten” . Nniɣ-as: kunwi tura, s kra n win iẓewren atan sɣur-wen! Alammi i s-ggulleɣ, nniɣ-as Dda Ḥemmu –yagi sɣur-neɣ si “Tefreg”, taɣiwant n “Ǧɛefra”, d wamak yumen. Nniɣ-d aya i wakken a d-mmektiḍ d akken isem-ik “Ḥemmu” d aɛerbub! Yernu cfiɣ am wass-a, d Nna Taḥemmut ( a tt-id-nemmekti di lxir) I d ak-isemman “ Ḥemmu” a Dda Ḥemmu. Ihi ma tebɣiḍ ad tbeddleḍ isem, atan yisem ara k-n-ssumreɣ: “Ǧak” deg-s d isem amaziɣ, acku yekka-d seg wemyag “eǧǧ”, a s-nernu amqim udmawan “k” ad yuɣal “ Ǧak” yeɛni= yeǧǧa-k; daɣen ad yecbu isem n umeddakel-nni-inek “ Mack N at Wewdiɛ” i iweddɛen izgaren-ines di Kanada! Tura, a d-uɣaleɣ ɣer tɣeṭṭen-inu a tent-kseɣ. Gedha yes-m a “Tanaṣlit” n tnaṣliyin. Tira-m tecbeḥ nezzeh , tettarra-d tarwiḥt i terwiḥt, tettak-d tudert i tudert-nneɣ. Tira-m tecbeḥ akken i yecbeḥ wul-im. Ass-a, zemreɣ ad zuxxeɣ yes-m, akken ara izuxx yes-m yal aqbayli yesɛan taqbaylit deg wul, nniɣ-d aya s ttnefxa, u mazal a t-id-iniɣ ssya d afella! Ɣas werɛad ɣriɣ tullist-agi-inem “ Akli n tayri”, maca, ḥulfaɣ yes-s, acku ad tecbu “ Lemmer a d-yuɣal zzman” i yi-yesrun, ɣas qqaren “ i yettaɣen irgazen ur ttrun”! Tadyant-agi n “ṬUBAC” neɣ Ṭeyyeb akk d Werdiya neɣ Werda ( Akken ur ireffu Dda Ḥemmu) ur d-cliɛeɣ ara deg-s, imi d “ Tiziri”-nni i yi-iɣaḍen, tegzem ul-iw “ hi..hi..hi..hii!” wigi d imeṭṭawen-inu; ilmend n waya, ma tessneḍ-tt ɣas mel-iyi-d anda tezdeɣ, ad ceyyɛeɣ yemma a yi-tt-id-texḍeb. Afud igerrzen a “Tanaṣlit” n tnaṣliyin. Aql-i a n-uɣaleɣ kra n wass s tedmi-w. Ḥemmleɣ-k ( nekkni neqqar: ttḥibbiɣ-k) a Dda Ḥemmu, ɣurk ad terfuḍ. Mmi-s n Wemsed
Ucmit afuḥan, ungif
- Tinin-is...Azul fell-awen (t). I Tnaṣlit. Aql-i rriɣ-n ɣur-m, a yemma jida Tanaṣlit akken a yi-twellheḍ, imi aql-i zedreɣ di temda lqayen! Attan tedyant-iw: “Nekk d aqbayli n sservis” ansi d-isuḍ waḍu yewwi-yi yid-s ! Lliɣ zik ccwi, taggara-yagi nziɣ s wulac! Zik, lliɣ d azehwani ɣef yiman-iw, ur d-cliɛeɣ di kra, asmi xulḍeɣ kra n “ Librubru” “ilaikiyen”, “izdukliyen (laïcs et communistes) akka am bu tqerruyt-nni Ǧamal rwin-iyi, ssneṭḍen-iyi-d yir takti-yagi n timmuzɣa akk d imenzayen-nni iɣef ttmeslayen akken. Fiḥel ad zziɣ neɣ ad nnḍeɣ, attan temsalt-iw: Ḥemmleɣ yiwet tzegzawt d taɛrabt, tella a lxir a rrbeḥ, asmi i s-fkiɣ ul-iw am tɣawsa, tuɣal tcerreḍ-d fell- aya: Ttu iman-ik telliḍ d aqbayli! -- maɛlic. I s-nniɣ nekkini -- Ttu sin isekkilen-agi i tessneḍ s teqbaylit ! -- Ḥaḍer. I s-nniɣ nekkini. -- Ttu sin wawalen-agi i tessneḍ s teqbaylit ! -- « A voz- urdr mun Jiniral » i s qqareɣ nekkini. Kra yellan qebleɣ-t sɣur-s, maca, m txenfuct-nni n yemma ( Nna Messeɛd), teqqar : Teḥrem tsumta-nni ara ssumteɣ deg uẓekka, ma mazal-iyi ddreɣ ur d-tekcim tɛerbubt s axxam-iw ; ma teɛǧeb-ik ruḥ ḍfer-itt a mmi-s n taǧǧalt ! S tidet kan mačči d yemm iyi-iɣaḍen, acku zemreɣ ad rreɣ yemma-s n tɛerbubt-agi d yemma, ulac fell-as, maca, ulac anda ara zedɣeɣ ! Wama ayen-nniḍen yeshel maḍi : Taqbaylit teshel akken a tt-ttuɣ, tira dɣa ulac fell-as akk awal, ma d laṣel-iw yuɣ laḥal si Ḥimyer i d-usiɣ. Ihi, attan tegra-d ɣur-m, ttxilem af-iyi-d tifrat i wegnu-yagi-inu. Leɛnaya n ssadat imeɛzuzen, a weltma Tanaṣlit, ɣas ɣiwel –iyi-d s tifrat, atan yettberriɣ wul-iw, kkawen ifadden-iw, yeḥmel-d yeẓri-w… Ɣas ḥṣiɣ tuɛreḍ, maca, ḥnineḍ cwiṭ, ḥṣiɣ ad tḍebreḍ fell-i, ur yi-tettaǧǧaḍ ara deg yir addad-agi ideg lliɣ ; yernu ur tezmireḍ ara a yi-d-tregmeḍ zdat yexṣimen-iw akka am Dda Ḥemmu akk d Winna. Tennemmirt hulen (s ttergit wawal-gi) Ǧǧiɣ-kem di tleggit (suref-iyi, bɣiɣ a m-d-iniɣ “ talwit”, ur ssineɣ ara ad sefḍeɣ tira s uselkim, ǧǧiɣ-tt akken tleggit). Aq-i di lkanun ttraǧuɣ tiririt sɣurm.
Ucmit afuḥan, ungif
djamal.B
- Tinin-is...« I kečč kan » d tawengamt neɣ d tullist taneggarut n “ C.B.Tanaṣlit. Tullist-agi deg-s 8 isebtar, ma d asentel-ines d win akken i d aɣ-tesnam temyarut-agi “tayri d iḥulfan”; tura-tt s yiwen uɣanib yelhan aṭas, ijebbed-d imeɣri. Tamawt: Tullist-agi nuzen-itt i temsizzelt-nni i tessuddus yal aseggas “Tiddukla n tulawin n yill agrakal n Marsay”, aseggas a d-tili s tullin n “Umazday n tulawin n tefsut taberkant” akk d “tiddukla Amussnaw” n Tizi-Wezzu. Afud uzmir i tullast-agi-nneɣ tuẓwirin, timeḥrucin “Tanaṣlit” akk d “Tamziɣt”; ma d kečč a Mmi-s n Wemsed, ruḥ ad tekseḍ tizit di Lḥasi. Ǧamal.
Zdi-t deg Facebook | |  |  |  | |
|