Tullizin
 

| | |

Σumar DERWIC[1] : AMEDYAZ G UZAZRAF + TAMEDYAZT

azazraf.gifTassuqilt-a yuzneγ-tt-id Mass Σumar DERWIC
Σumar DERWIC seg Tizi n Imnayen (Gulmima) di tmurt n Merruk. D yiwen seg imaslaḍen n tmesmunt (association) Tamettit Tadelsant Tilelli n Tizi n Imnayen.
Σumar DERWIC yenna-yaγ-d ayaki: Kkiγ-d asmel (site) Imyura, issusem-iyi (iâjeb-iyi) kigan. Ihi, riγ ad amuγ (participer) diges s yiwet n tullizt i d-sughlegh seg tefransist, azwel-nnes AMEDYAZ G UZAZRAF (le poète au tribunal); yaru-tt Muḥa ABEḤRI, amyaru amaziγ amerruki; nekkin ruriγ-tt-d γer tmaziγt acku tsawal γef ugnu n tmaziγt di Merruk. Riγ umu-ya ad yili d tarezzift n ighef n useggwas 2006.

--Nekkni s Yemyura neqqar-ak a mass DERWIC: ansuf yis-ek a yamyar amazγawal! Ansuf s tsuqlwin-ik ar wexxam n imazγawalen s umata.



TIKKIT N UMEDYAZ G UZAZRAF

Ibedda yiwen umsaltu g tawurt ittawin γer usarag n wuṭṭifen (détenus) llanin g tzeqqa n ussefled n uzazraf n Meknas. Akud nna g ittemneqqar ulaγa n uselway n tmerdult ar t-id-iṭeffur uγuyyi n umsaltu ittettren adaf n kra n umaluf (prévenu). Iwda-yas yiwen ulaγa t-id-issufuγen zund yiwen yifer d-iṣuḍ uṣemmiḍ.
Ar d-ittaγ (apparaître) dat yiẓriten, s yiγef-nnes yudren d wudem-nnes azawraγ (pâle), iẓerreḍ-t-id usarag-a issiγin taγufi, izrey mnid n wasserrid n ibugaḍuten ggawernin afella n yiwen wattekkwan n ukeccuḍ, mar ad nn-iṭṭef adγar ibedd dat unezzarfu.

Irẓem uselway akaram yaḍen, isemrara kra n iwaliwen; iṭfar-t umessiḍen (greffier) ittemnaden amsaltu n uzerf nna isawalen s uγuyyi, inna:
Muḥa u εeddi n Ayt εeddi!
Iga Umγar Muḥa yiwen umedyaz amaziγ d-iggzen seg idurar illan inger n Ayt εeṭṭa d Ayt Merγad, attayen n Saγru. Yih! Is d-temmektim Saγru?
Dγik, izdeγ Muḥa g kra n usun tama n Tmentiṭ neγ Ifran neγ Aẓru.
Inna-yas unezzarfu i Umγar Muḥa:
Nta huwwa Muḥa ben εeddi, lmusemma Cix Muḥa, lmuzdad ḥawalay sanat 1919, εend Ayt εeṭṭa n Umalu?
(Keyyin ayd igan Muḥa u εeddi, mi qqaren Amγar Muḥa, d-ilulan attayen n useggwas n 1919, γur Ayt εeṭṭa n Umalu?)
Irura-yas awal Umγar Muḥa, inna-yas:
Sawel-iyi-d s tmaziγt! A-k-yağ Rebbi ay mass anezzarfu!
Tewt tsusmi ihen (tente) γef tzeqqa n uzazraf s mayed diges illan. Ur yukiz unezzarfu amya allig nn-tucka yiwet tmeṭṭut ilsan timelsit n ibugaḍuten, tenmala-t-in tessefru-yas i uselway nwis issuter umaluf (prévenu) ad ittwazerref s tmaziγt.
Isemneqqer unezzarfu taḍṣa, ittu tazeqqa iktaren s imannayen d wasserrid n ibugaḍuten d imawasen n teγdemt. Inna-yasen uselway i medden:
Wac hada ḥmeq? (Is inufel wa?)
Tenna-yas tbugaḍut: Huwwa amaziγi, u ka yeltames iredd εla lqaḍiyya dyaltu belluγa dyaltu! (Netta d Amaziγ, ar issutur ad irar γef tnakut-nnes s tutlayt-nnes!).
Inna-yas-d unezzarfu: Belberbariyya? Uεlah ma idirha belviṭnamiyya melli cadd fiha? (S tcelḥit? I max ad ur d-irar s tviṭnamt seg mayed iṭṭef diges?).
Temḍerra tbugaḍut s amedyaz, tenna-yas: Uhu ay Amγar! Difanḍi! (Megdul!).
Ismed, diγ, unezzarfu awal-nnes zund ur illi kra, issitem taẓit, inna:
Nta huwwa Muḥa ben εeddi ben Muḥa u εeddi, yak? (Keyyin ayd igan Muḥa ben εeddi ben Muḥa u εeddi, ya-k?)
Iddeγ yukez Umγar Muḥa awal inna-yas:
Ayenna mi nẓiγ is iga tidet, a mass-inu anezzarfu, iga-t yisem n yu d win yu-nnes d win yu n yu-nnes. Day, nekkin giγ memmis n Ḥadda n εeğu, illis n εeğu n εeğiba, igan awd nettat illis n εeğiba n ...
Ibbey-as awal uselway s uzγiγ (s uzεaf), inna-yas:
[i]Seqqer εlina! Rah ma ka nleεbuc felmeḥkama! (Fest γifneγ! Hat ur da netturar g uzazraf!)
Inna-yas Umγar Muḥa: Yih a mass-inu! Tenna-yi yu-nu nwis giγ iwis n yiwen urgaz nna mi d-tgam isem! Ayenna d-tenna yu-nnes, iga memmis n yiwen wayeḍ urgaz igan...
Isγayya unezzarfu, inna-yas i Umγar Muḥa: Rah teḥbes dak lleεb ulla nsifṭek daba llḥebs! (Iwda-k n wurar neγ a-k-sssifḍeγ din din γer ukurmu!)
Irura-yas umedyaz, inna-yas: Ur rẓiγ kra n tekwta (frontières) n uneflus! Mek rẓiγ tikwta tinin tmektit n yu-nu d urgaz nna mi qqareγ bba...
Iwa, mani da taruẓi n kra n tektut n umdan n uzref? Ssutreγ ad nemrara awal s tmaziγt acku tutlayt-a as felli tegram tilumas-nnwen (vos accusations)! Tamaziγt aγef i-d-tṣerḍem γer datawen! Tidet aya neγ wahi?
Inna-yas unezzarfu: Wac bγiti temci llḥebs? (Is trid ad tadfed akurmu?)
Irura-yas umedyaz, inna-yas: Netta ag d-dewleγ ussan-a, a mass aselway!
Amsaltu nna nn-iddan γer tgemmi-nu, g temrilt (heure) tiss tẓat n yiḍ, ayd i-nn-isersen g ukurmu, ggawreγ dinnaγ ass n wacur d wass n sed akw-t! Akurmu ag i-d-uwin s mnid-ak tifawt-a! Iwa, is uklaleγ aya?
Inna-yas unezzarfu: Acnu lmihna dyalek? (Mayed igan tawuri-nnek?)
Inna-yas Umγar Muḥa: Tawuri-nu tga-tt tkessa neγ asegmi n wulli, mek trid a mass aselway! Maca, ur suleγ da kessaγ kra imir-a!
Inna-yas unezzarfu: Acnu ka ddir fhad luqita? (Mayed ttmahaled g wakud-a?)
Irura-yas umedyaz, inna-yas: Hayyi da ttraraγ γef tuttriwin-nnwen mar ad i-tessuγlem γer akurmu (prison), acku snaγseγ-kwen da yiss i-tesdiddiyem akud g urmeγ ad rareγ γef yiman-inu; ar i-tessiwidem tγalem is giγ aqellal iggwden ad ireẓ g ukurmu!
Inna-yas unezzarfu: Bac εayec? U bac mqabel mεictek qbel ma njibuk hnaya? (Mas tettidired? D mayed igan tiγrad-nnek ngum nwad k-id-nawi γer da?)
Inna-yas Umγar Muḥa: Nekkin a mass-inu, amedyaz ayd giγ!
Inna-yas uselway: Kifac dayra had lmihna? (Mimek tga twuri-yad?)
Inna-yas umedyaz: Da ttirireγ (chanter) timedyazin! Kud ttirireγ tturareγ adinan-inu! Day, nekkin d amedyaz, a mass anezzarfu! Ar sedwateγ (divertir) timeγriwin d igdad d tfaskiwin. Nekkin ur da sezgaγ (fixer) atig n immectigen-inu, ar tteṭṭfeγ tawna i imezdaγ; mek ten-issemdez wawal-inu d mek da d-tsewlaf tmedyazt-inu ixittan-nnsen (leurs peines) d ixemmimen-nnsen, d mek ten-syawnen iqecciben-inu d ticaf-inu ar i-ferrun s iqariḍen: Llan kra n yiwdan i-yettaglen tifert n snat timaḍ n idrimen.
Inna-yas uselway: [i]U kanu ta yxellṣuk gedd hakkak εla ma ka tεawed beccelḥa? (Ar ak-ferrun s wanect-nna n idrimen γef uyenna yasen-ttinid s tcelḥit?)
Inna-yas umedyaz: Yih a mass aselway! Is ur ta tessined aya? Unna γef teggez taktert (charge) n udabu ar γures ttγudu, ar ttiṭfit tmedyazt-inu; Gguten imannayen d imessefliden-inu γas ur asen-trurim taγḍeft! Gan imnefkan n trezzifin γas ig nemnal.
Gguten iduba, a mass aselway! Illa imennbeḍ d imiẓgi (forestier) d umsaltu d udabu n igensasen (représentants) yaḍen n Umexzen zund ayt tmezgida ittiddiren γef tdiwwa n imezdaγ. Illa diγ udabu n tmeṭṭut nna mi nn-iqqen ad d-tawim asala-nnes a mass-inu! Illa udabu n walmessi d yirban s wudem iẓlin, g iga urgaz, akud-a, tanbaṭ tameggarut. Day, argaz amm wa, ittuẓmin (compressé) g kraygat tasga, asag yufa kra n unaẓur issnen ad iẓaga (crier) ... g ulazim-nnes, isefsis fellas kra n ixittan, da yas-iferru ifek-as s umdaz, ar yakka kigan!
- Iwda-k n iwaliwen! Mayed tesskared yaḍen iwer-inn i treggam s treggmed Amexzen g ulazim n imezdaγ!?
- Ur da reggmeγ awd yiwen, a mass-inu! Nekkin, ar sγuyyuγ ukan! D wansa n wiyeḍ ansa-nu awd nekkin ayd iga!Nek, amuγ g "wiyeḍ" ddeγ ganin amur seg digi, ṭṭfen digi. Mek ifreγ uya max allig da d-ssikizeγ ssefruγ-d ixemmimen-nnsen d tmariwin-nnsen s tiwan (vers) n tmedyazt?
- Ur nezzegrir awal! Keyyin tgid amedyaz, ya-k!?
- Uhu, nekkin, tawuri-nu tga alday n wallen n wiyeḍ s tezlit d tmedyazt! Ur giγ kra g imedyazen nnaγ d-ittaγen g tiliẓri, ar d fellaneγ qqaren timedyazin-nnsen d-iffγen mgal n wulawen-nnsen; timedyazin nna d-arun g tefriwin zund kran n ugatu n temsuγt. Nekkin da ttiniγ ayenna d ukiγ, ayenna d tukey tewsit-inu ar t-ttidir, ar t-ittidir akw uγref (peuple) ... Ar akw ttiniγ awal-a -muneγ d temyurt- i winna ittenbaḍen , ssiwḍeγ-asen-nn iẓagaten n imezdaγ. Ar sawaleγ g udγar n medden!
Iwa, yih! I dγik? Hat keyyin isawalen g wansa-nnsen ayd qad ikecmen s ukurmu g ulazim-nnsen!
Yih ay anezzarfu-nu! G ulazim n imyisaten-inu rad dduγ s akw dinna ira wakud, lumen (surtout) mek idd ad asen-d-awiγ afulki d umesku (lxir)! Adγar-inu iga win wuẓyiren (opprimés), a mass aselway!
Iwda-k n wawal! Mayed da diγ tesskared asag ur da treggmed?
Ur da reggmeγ awd yiwen, a mass aselway!!
Mayed da tteggad asag ur da ttirired?
Da tteggaγ tasetturt (cercle) g igedzan asag tezrey tallit n tmeγriwin d tfaskiwin, ar ttiniγ, aha, timedyazin; nek ayd igan Amγar Muḥa! Is ur ğin tsellad i kra g tesfifin n Umγar Muḥa?
–uri tasfift (cassette) nna giγ γef umennuγ n Agmuḍ Anammas, giγ diges mgal n Imarikanen igan tamaddit nitni d Inelmaden-nnsen i †eḍḍam! Tella, diγ, tayeḍ γef udhac yaγen aselmed γurneγ; llant tiyeḍ γef yicki n Imaziγen d yicki n insayen-nnsen d tiyeḍ...
Mekra! Ssneγ!
Da nezzant tesfifin-inu dinna tekkid! Ur ğin teddid s agdez (marché) ad teẓred aγref n tmurt-nneγ amek tga tudert-nnes! Ssneγ is da treggwled i temrilin n igimmir (chaleur) neγ akud g illa ugeḍrur d iγuyyan d immeẓmayen g iγarasen. Maca, zḍareγ ad iniγ nwis ifulki ad d-ikk ufgan agdez asuynan (hebdomadaire) ilan tizi tamajgalt! Tikkit-nnaγ teffulles-ak g twuri-nnek d akw g tudert-nnek. Yagur-d wawal n tarda n tjellabit-nnaγ tumlilt d usfaḍ n tkurebyin-nnek (babouches) tifalkayin knanin, ur annayeγ kra n usweḍḍer g uya n tirzi γer ugdez.
Dγik, iqqen-aγ-nn a-naweḍ tisegwri ay Amγar!
Tisegwri iga-tt nwis giγ amedyaz ittidiren seg iwaliwen-nnes; Sskelseγ (enregistrer) mennawt n tesfifin nzanin s imelyan maca ur k-id-telkim awd yiwet; tella awd tewlaft-inu g tifert n tγamust n kraygat tasfift. Assa, lli g zrin kigan n iseggwasen, tenkerd-d ad takzed is giγ amergam! Mani g nn-tegnid anect-a d iseggwasen? Is nn-tellid iwer-inn i tmurt?
Tilumas nna fellak ttugranin uwint-d γef truẓi n useggem azayez s tigi n tesfifin icicciyen iwdan!
Matta unna irẓan aseggem azayez ddeγ illan? Nekkin? Matta kra n useggem nna rẓiγ? D useggem n mi ayd rẓiγ? Walli felli d-igran tilumas-nnes yawi-d inigan-nnes d ussikez n uyenna s t-ggwiγ (toucher)!
Talumest tamezwarut iga-tt ussufeγ nna d-tessufγed tisfifin-nnek γer agdez min turagt (autorisation); tella ta neγ wahi?
Nniγ-ak-t yad! A mass-inu anezzarfu! Mer da d-ttekkad agdez d wansiwen n uznuzu n tγawsiwin ur i-tsawaled! Mecta ayd izzenzan tisfifin zund tinu, zund imezzenziten n wagirruten. D ur d γas Amγar Muḥa ayd ittinin timedyazin!
Ttagga-nn, a wa, tifaskiwin (festivals) d igedzan mar ad tisined tudert n imezdaγ, temsekcamed idsen! Amek trid ad ten-takzed netta keyyin ur ten-tessined?! Ar nn-ttgawarem g ugwemmaḍ ar yiwen wass tnekrem ad ten-tsikkem fellasen azerf.
Ayenna tteggad ay Amγar ar ittawey γer truẓi n useggem azayez! Ar teqqared i Imaziγen ad munen!
I keyyin? Trid ad msebḍun, ktutyen, asusen amm usaγur?! Ad gen zund idili n iẓakkwen (moineaux) asag afrun dat tmegra aγef trezzud? Ayennaγ ayd igan asaḍuf-nnun? Asaḍuf-nnaγ aya iddan ad i-issidef γer ukurmu!
Han iwaliwen-nnek gan argam n Umexzen! Iwa, mas ttrarad γef tlumest-a?
Mek tga tutlayt tamaziγt tamergemt, nekkin ar iss sawaleγ, a mass-inu anezzarfu! Nekkin Amaziγ ayd giγ; ffullsen γuri Imaziγen d Tmaziγin ittakzen ayenna ttiniγ acku da t-ttidiren, ar t akw nettidir s umata! Iwa, is ittwagdel wawal-a? Maγef ittwagdel?
Ur γur Umexzen amya g taluft-a. Mimek ttegga tedbelt (administration) - yukin is ttuwet- ad tisin takez ayenna ttiniγ seg mayed ur da tsawal γas s snat tutlayin: Taεrabt d tefransist?
Yaq! Tessen akw tedbelt-nneγ akw tutlayin! Ar tent-ttakez!
Yih!? Iwa, max, a mass-inu anezzarfu, allig tugid ad idi tsiwled s tmaziγt? Mek da γifi teggarem tilumas γef uyenna nniγ s tmaziγt is tukzem tutlayt-a! Iwa, mek da tt-ttakzem ffelat-i ad rareγ γef yiman-inu s tutlayt-inu!
Mek diγ tennid, a mass-inu anezzarfu, nwis ur tessined tamaziγt iqqen-k-inn ad i-treẓmed acku ur tezmired ad i-tzerrfed g uyenna ur tessined!
Ur yad da isseflid unezzarfu i Umγar Muḥa u εeddi... iftel-as-d kra n ungaẓ d ukemmer, izzga (arrêter) tiγimit n wass-nnaγ, iftu ad iswingem g tezmezt (date) g ittales asezref n Umγar Muḥa.
Taggara, ifka-yas i Muḥa amedyaz tilleli tamagalt...



Tullizt n Muḥa ABEḤRI (issufeγ-tt-d g uγmis n Tidmi, uṭṭun 4)
Isuγel-tt-d γer tmaziγt Σumar DERWIC
Igwelmimen g wacur 18 cutanbir 2945/ 01- 10- 1995



-----------------------------------------------------
TAMEDYAZT N mass Σumar DERWIC


1-TAFUGLA N UWAΓZEN

Mennaw Imaziγen
Ur γursen γas isem;
Tawuri lan tgem
G tgemmi n ussitem.
Sγuy, rgem, gemgem!
Ur rin γas askwertem.
Neẓra nesnaγes-ten,
I yiman ran aggwerḍem.
Kcan i ucengu afus,
Ad izizzel idammen;
Gan taḍa d umillus,
Ackuḍer i kra inmen,
Lemden kigan asγus
N tekti d-inneflen.
Ssirdataγ, hill' ammus!
Izga d awal-nnsen.
Tiseqqima n tegrawla
Da ttebbint Infusen,
Ageḍrur n tazzla
Isluḍ-aγ iẓriten.
Teγrid a tagwella
Ar tekkated ifassen!
Aγudwu n tmeḍla
Ittusγel i yimawen.
Aseggiwer n wuffal
Irgig, altu, duyen;
Tiwent iṣkan awal
Tesdaddey imruten.
Allaγ illeγ arsal,
Fsan ikennaden.
Aẓennar ad yuklal:
Asgwen i yifisen.

Tamedyazt n Σumar DERWIC
Igwelmimen, acur 12 maγres 2946
24- 03- 1996



2-ASEΓTI N UZEGGAL

Qqilat-aγ kwenni ur nessin !
Tellam ttuẓmim-nn dinn :
Nγal amaḍal is ur imeyyin
S amm nekk d kemm d keyyin;
Amyalkam graγ ur, diγ, llin.
Da kkateγ ad ferḍeγ tiseggwin,
S ireftilen nwant-i tfednin,
Iḍudan yaḍen ur annin
Ar ackuḍer-inu, geγ igellin:
Smuttyat s nnigi tiṭṭawin!
Iman-inu uḍren g turarin,
Temẓi zriγ han tiyeḍnin,
Mmekrasent felli tagutin,
Ifsan n ufafa-nu ttuglin
S yilxixen d-uwint tigiwin.
Assa, nẓiγ is ur i-uwin
Inegyan isaggugen tilawin,
Ittebbin abrid n tezrawin,
Ukzeγ aγudwu yi-yettin
Beddeγ ar sγacaγ timeḍlin;
Rḍaḍsen wulawen i-yugin,
Uḍneγ is mdin timḍufin
Ussan mgal n tlelliyin.
Sellat i yiẓuga d-ttalinin
Seg tewsitin timaynutin!
Giγ f useγti n tuttriwin,
Aqel-i da ferrneγ tiktiwin
Ard isineγ ayenna ur nessin.
Ad ntiγ s uya yi-d-yujin
Awseγ, nemyaf d id zund nekkin.

Tamedyazt n Σumar DERWIC
Igwelmimen, ahad 26 yanayer 2946
07-02-1996




1 TAMEDDURT N UMEGGI :

Ilul Σumar DERWIC g yiγrem n Igwelmimen g ugmuḍ anẓulan n tmurt n Merruk. Iga aselmad g uγerbaz ig ababat n kraḍ n warraw. Iga, diγ, amaslaḍ deg tmesmunt tamettit tadelsant Tilelli n Tizi n Imnayen (Gulmima) g Merruk.
Issufeγ-d ammud-nnes amezwaru n isefra imsinetlayen (tamaziγt - takaṭalant) ilan azwel ANFARA, deg tmurt n Kaṭalunya g wayyur n ma¨s n useggwas n 2955 (2005).
Agaluz n tfarest-nnes tadyazant akw d tseklant (imagraden d yisuγal d tallasin), ittwarun, s tumast, s tutlayt tamaziγt illa ittwaẓreg deg yitsent tesγunin timerrukiyin d tmezγarin.


BIOGRAPHIE DE L’AUTEUR :

Né en 1960, au village ḍIguulmimene au Sud-Est marocain, Omar DEROUICH est enseignant et père de trois enfants. Il est aussi membre de l’Association Socioculturelle Tilelli de Tizi-n-Imnayen (Goulmima) au Maroc.
Son premier recueil de poèmes bilingues (amazigh/ catalan) Anfara (Dégel) est paru en Catalogne en mars 2005.
Le reste de sa production poétique et prosaïque (articles, traductions et nouvelles), essentiellement écrite en langue amazighe, est publiée dans diverses revues marocaines et étrangères.

Asabter yellan deffir wa | Asabter n zdat


Ulac win i d-yennan kra γef umagrad-a. Ilik(kem) d-amdan amenzu ara d-yinin kra fell-as.

Zdi-t deg Facebook
Copyright 2006 imyura.net
Just how well will this year�s Air Jordan gamma blue 11s retro do give that it�s a colorway we�ve never seen before? We can�t exactly imagine an Air Jordan XI sitting on shelves for too terribly long, but we have a feeling they won�t fly off shelves as quick as previous years� �Concord� and �Bred� releases. The sneakers will land a bit earlier than we�re used to seeing them-December 21st is the due date. Stay with us after the break for extra images on the �Gamma Blue� Jordan 11 gamma blue 11s and watch for them soon at shops like Nohble.Gamma Blue 11s}Jordan 11 Gamma Blue}Jordan 11 Gamma BlueGamma Blue 11sJordan gamma blue 11jordan 11 gamma blueJordan 11 Gamma BlueJordan 11 Gamma BlueGamma Blue 11sJordan Gamma Blue 11Gamma Blue 11sJordan 11 Gamma BlueGamma 11sGamma Blue 11sGamma Blue 11sJordan Gamma Blue 11Gamma Blue 11sJordan Retro 11 gamma blueGamma Blue 11sJordan Gamma Blue 11Gamma 11sJordan Retro 11Jordan Retro 11 gamma blueJordan Gamma Blue 11Gamma Blue 11sJordan Retro 11Gamma 11sGamma Blue 11sJordan 11 Gamma Bluegamma blue 11sgamma blue 11gamma blue 11s for saleJordan 11 ChristmasJordan 11 ChristmasGamma Blue 11sJordan Retro 11Retro 11 2013Retro 11 Gamma BlueJordan Retro 11Jordan 11 2013Jordan Retro 11Gamma Blue 11s For SaleGamma Blue 11sjordan retro 11jordan 11 gamma bluejordan 11gamma blue 11sGamma Blue 11s For SaleGamma Blue 11sGamma Blue 11sGamma Blue 11s