Franz Kafka, "Das Gespräch mit dem Beter: Conversation avec un homme en prière"
Tasuqilt γer TCELḤIT : Larbi Moumouch
Kkiγ-tt inn yat tizi ar ttedduγ ass f wass s tfacga n irumiyn (église), acku yat terbat lli yi ikcemn ul ar gis tẓalla ifadden f wakal azgen n tseqqult kraygat tameddit — ukan ar tt ttemnideγ s γkelli riγ.
Yan wass lliγ enn ur teddi terbat d lliγ ar suqquleγ s mkerḍul γ midden itẓallan, iwint-d wallen-inu yan urgaz izbubn, lli enn imγallan (s’étaler) f wakal. Yan imir ar wayyaḍ, ar ittamẓ agayyu-ns s tdusi-ns akk˚, ar t ikkat, ar isggunfus ger tdikal (paumes) n ifassen-ns ittersen xef igfafn (dalles) n tfacga.
Ur illi γ tfacga tarumit amer kra n twessarin lli enn ittrarn tikkal udmawn-nsent itteln g ikenbac s dar urgaz itẓallan . Immer allig yella ma sis iduln; acku dat kraygat yat γ tmussutin-ns iluqqten (pieux), ar zwar ismuqqul is nit ggutn imannayn.
Annayeγ addad-ad ur d-yusa, skerγ ad as γerγ adday iffaγ tafacga d a t saqsaγ max ar itẓalla tγarast-ann. Ma tram, ikerḍ ul-inu acku ur enn tusa terbat-inu.
Mac ur inker γas adday tezri yat tseqqult. Isker akukr n utbir (se signer) s uẓiḍr, day izzigz γer tefrawt n waman irγudn (bénitier) s yat twada ittebbin. Biddeγ-enn ger tefrawt d tefliwt, skerγ f a t ur adjeγ ad γas iγ ifra awal. Ssferγeγ imi-inu, zud γkelli bedda skarγ, iγ rad kerrdeγ iwaliwn d kra n yan. Mdiγ-enn taγanimt n uḍar afasi, ar semliwilγ aḍar aẓelmaḍ f ifenzi; ukan iliγ d lxâtr-inu s γikann.
Imken is yi akk˚ yad izelm urgaz-ann-inu lliγ ar ittaḍr udm-ns s waman irγudn (eau bénite); irwas akk˚ is t zziwzen isemmaqeln nna xefs ttluḥeγ. Ur ssenγ ayelliγ yuzzel γer tefliwt, iffeγ. Tgergetti tefliwt ilan asammeγ ( jjaj). Adday tt reẓmeγ, ḍarat-ns, ur t sul unniγ, acku ggutent dinnaγ teswak innukman d ggadin midden.
Ussan ann iḍfarn, ur sul dinn immass, mac tarbat-inu taγul(ed. Telsa yan urasway (robe) aberkan, ik˚lan g nnig n teγraḍ s tesrift (dentelle) ifawn, g ddaw-ns ar ed ittagg˚a uzgen inneḍen (en demi-cercle) n ifalan n ccumij-ns. Ddaw n tesrift ra enn tannayt yat tgerḍett (collerette) n umeṭṭalsu (soie) iheyyan. D mkelli tella γinn, ttuγ akk˚ argaz-ann; adday d-yaγul sissen ar itẓalla s tγarast-ns, ur tt akk˚ degs iwiγ. Mac, kudenna izri tama-nu ar itserbay, issanf udm. Irwas ur zemreγ ad t ak˚zeγ γar iγ ar itmussu, ukan γaleγ ar t ttannayeγ ar itsutul, ziγ netta iqqim g udγar-ns.
Yiwn wass, maṭelγ g uḥanu-nu. Meqqar, riγ ad enn sul aseγ γer tfacga. Tarbat nettat tedda yad, iriγ ad aḍuγ s tgemmi, siγ enn annayeγ tikkelt yaḍn argaz-lli. k˚tiγ-d ayenni isarn (ijran) ass-nni, isḥiyyer-yi.
Selḥilγ enn f tfednin ar imi, fkeγ yan lgerc i ubukaḍ iqqimn dinnaγ, ssgeγ (me glisse) enn γ tama-ns ḍarat n umeâraḍ n teggurt. γamaγ dinnaγ am uccen. Afeγ lxaṭr-inu dinnaγ, γetseγ (décider) ad ed bedda sis ttaseγ. γ tis snat tseqqal, ssentiγ ar ttiniγ ma ra yi ifk mek γid teqqelγ s urgaz itẓallan. Meqqar, gganiγ sul ayelliγ terzi tis krâdt, ar suqqulγ γ ibγaynuzn (tibaxxiwin) ar aqlayent d iḥruyn-inu, ayenna llan imeẓẓulla ineggura ittunfutn ar teffaγn seg tallest n tfacga.
γ tgira idda-d. Ar itteddu s lḥil, ar zwar isyafa akal s iḍarren, am izzigiz xef tmellalin.
Nkerγ, aγ˚deγ-enn sis, tcabbaγ gis g umeggreḍ. « Tidegg˚atin », s as nniγ, ntuγ-t inn s izeddar n tsekfal ar asays ifawn.
Adday nelkem izeddar, inna-yi s ugerḍ ittergigiyn : « Tidegg˚atin, a sidi iâezzan, a sidi iγudan, ad ak ur ṭṭiyr xef isemg-ad igellin.
- Yih, nniγ-as, riγ a k saqsaγ kra n iseqsitn, a mmendam (flan). Tenjemt-iyi
tikkelt taneggarut, mac ura tenjem ass-a.
- Ur teqqur tasa-nk, a sidi, ra yi tadjet ad lkemγ tigemmi-nu. Tidett, ar nit sireksisγ.
- Sghuyyiγ fellas, acku izri yan tramway (le tram) s taqqurt.
- Uhuy, ur rad ak reẓmeγ. Ḥemlegh zud man timsarin-ad. Tagmert iẓiln ad tga, ssimγurγ sis ixf-inu.
- Wakwak, s inna, ul-nk irẓem, mac azellif-nk iqqen. Tennit gigh tagmert iẓiln, γikkad rad temmert (tefṛeḥt)! Adakal-inu (tawaghit) ura izeggu; ura ittrus γas f yan umsud (pointe) isdidn; mek as teggert, ar iṭṭar f umseqsi. Timensiwin, a sidi.
- Mezyan, nniγ-as, ṭṭfeγ-t g ufus afasi, mek ur trit ad yi trart, rad sγuyyiγ γ tsukt. Akk˚ tiḥenjarin nna ed iteffaγn seg tḥuna g tizi-ad, d akk˚ imaran (amoureux) nna ra immer iγ tent id daγ ufan, rad ed azzeln, acku rad γaln is iḍer kra n wayyis n lkerruṣa, neγd isar kra am uya. Ukan, ra k melγ i akk˚ midden.»
Idmu ar iyi itsudum ifassen yan s yan, ar ittru (yalla). « Rad ak iniγ ayenn trit a t tessent; mac, àafak, munaγ zwar d tsukt-ad.» sker ma yenna, neddu.
Mac ur t gument tillas n tsukt nna g rγan kra n isufa yan yaggug d wayyaḍ ; igli-yi s uγgemmi n yat tgemmi taqburt, ddaw isekfal n ukeccuḍ.
Ildi-ed aseffiγ-ns (lmecwar), ifser-t xef yat tsekfelt. Inna-yi: « Gawr, a sidi, nekkin rad biddeγ, asswaγ fad ad ak rarγ. Mac ad yi ur tmerret»
Gawerγ ilemma, alleγ agayyu-nu, skerγ gis tiwallin, iniγ-as: « Tgit anafan n inafaln, γikad ad tigt! Matta γikann ad teskart g tfacga! Ar nit tsaḍṣat, d ar nit tesmuktut imannayn! D manik a s trit ad netẓalla, lliγ ar teskart leḥleqt-nk zdat-neγ?
Isenned-enn xef uγrab, γas azellif-ns ad itmussun s tlelli: « Ad ak ur alin idammen — Max ar k tḥukkunt tγawsiwin nna k ur ihemman? Ar itḥukku ixf-nk adday ggiγ ka iferγen; mac mek tex˚cen tikli i kra n yan, ar iyi isaḍṣa mayann. Hiya ad ak ur alin idammen, iγ ak nniγ ar tẓallaγ γar fad a gigi suqquln midden.
- Ma tennit?», s fellas sghuyyiγ, s yan ugerḍ
bahra idusn, acku tmeẓẓiy tiddi n uγgemmi, mac ar tmessaqeγ izd as aderγ, « s tidett, ma s tennit? Yih, ukzeγ-t; yih, ukzeγ nit addad g tellit, seg mi k ẓriγ. γeri tirmit (expérience), d ura tteṣṣaγ mek ak nniγ hati timlillay n ill ka k yumẓen g wakal. Tettut assaγn (ismawn) n tγawsiwin d ar tent tḥebbut, s tserbayt, s wassaγen nna ed ka yiwi uqemmu-nk. Serbi, serbi, ar teswingimt! Maca ikenna enn taggugt d tγawsiwin ar daγ tettawt assaγn-nsent. Asγersif n igran, lli mi tessaγt: “taṣṣumàit n Babil”, acku ur sul tessent neγd ur sul trit ad tessent is iga asγersif, ar daγ ittemliwil bla assaγ, ukan iqqan-k id ad as diγ tessaγt “Nuḥ g tizi lli γ iẓemmeḍ (ivre)” .
Ddehcerγ (étonné) s imik, siγ iyi ed irar: « Mmerγ lliγ ur fhemγ ayenna tennit.»
Isduhda-yi, inigh-as s wawal yuγden: « Iγ temmert, hati ar immal is tefhemt.
- Yadelli, ur t fellak fferγ, a sidi iγudan, mac awd keyyin tsawelt s yat tγarast
matta γkann tga.»
senndeγ enn s ifassen-inu f yat g tsekfal n ufella, ḍerγ-enn s ḍarat, d, γ waddad-ann ur ittulkamn, igan taγawsa taneggarut itγaman i id bu temmuẓẓla, nniγ-as: « A tsaḍṣa tγarast lli s ttnalt ixf-nk, lliγ ar teggat wiyyaḍ g usurs lli g tellit.
Ukan, iwerrin-as ed idammen (courage). Ismaggar ifassen-ns ḥuma ad bahra ismun taγeṣṣa-ns (corps), yini, lliγ irna (vaincre) imik n urekkak (timidité): « Uhuy, ura teggeγ imkinnaγ d midden qqaḥ; ula d keyyin nit, s umedya, acku ur as γiyγ. Maca rad mmerγ mek γiyγ a t ggeγ, acku γakudann ur yi sul ihemma udwal (attention) n midden g tfacga. Tessent max ḥetajjaγ-t? »
Ur enn tamγ aseqsi-ad. Uhuy, ur t ssenγ d γalγ nit ur ẓḍarγ a t issanγ. Ar ttiniγ ilemma d ixf-inu mas lliγ daddeγ ccil-inu (bessif), nettan ad fella isbezzizn ad as ssfeldeγ. Ur dari amer ad smasseγ azellif melγ-as is ur ssenγ, mac ggammiγ ad akk˚ smasseγ azellif.
Ar izmummuy urgaz illan g mnid-inu, sissen, imerd f ifadden, yini-yi s yat tufriγt n uqemmu (grimace) irwasn afa (baillement): « Ur jju ssenγ kra n tferka (période) nna g ẓḍrγ, s imassen-inu nekkin, ad ferkeγ i tillit-inu (existence). Asemmaql nna γeri illan xef tγawsiwin nna yi issuteln irjen aṭas ayelliγ akk˚ bedda ttiniγ is adelli llant tγawsiwin zikk, mac tura sexfent. Zuẓḍeγ bedda s tmara, a sidi iàzzan, ad ẓerγ manik s ẓḍarent tγawsiwin a t gint urta yi ed mlant ixfawn-nsent. Kkad rad ẓilent, zgunt! Iqqan ad gint imkiddeγ, acku ar sseflidγ tikkal i midden ar fella-sent sawaln s γikad.»
Ami qimeγ susmeγ d ur ed temla ammerway n ugens-inu γas yat tergagit iffenttern n udm-inu, isaqsa-yi: « Ur tument is ar sawaln midden s γikad?»
γalγ is iqqan ad as iniγ yih s ugayyu, mac ur as ufiγ.
« Nit? Ur t tument? Iwa ! ssfeld ! Yan wass, ayenna lliγ d ameẓyan, adday ed fafaγ seg tkellawt (sieste) igezzuln, tazedwit, iṭṭef-yi nit sul unuddem, tselliγ i immi g ufella n lbalkun, ar helli tsaqsa : “Ma dinnaγ teskart, a tasa-nu ? Teqqed tafukt.” Trar-as ed yat tmeṭṭut seg turtit : ” Ar cettaγ allas (gouter) g uzuzwu.”
Ar ttinint uyad bla gis swingiment, ur bahra iferrez (peu distinct), zud iγ nnant kra igan azal (évidences).
Lliγ γalγ is ar iy isaqsa, giγ-enn afus g ljib userwal-inu g ittili uferdi (révolver), zud igh a gis siggilγ kra. Ziγ nekkin, ura siggilγ amya, is helli riγ ad senfelγ (changer) addad ḥuma ad as melγ is nit ḍferγ tajemmaàt-ns; nniγ-as masd tamsart-nni tga bahra awnaf (curieuse) d ur tt fehmeγ. Semdeγ-as mas cekkiγ is ur tgi tidett d is tt ka skern i yan uwettas (but) nna ur ssinγ ma yega. Ilemma qqenγ allen, acku tmerret-yi tifawt.
« Aah! mmerγ adday ed didi temcackat (temsasat), d ur k inn adelli iga leghreḍ lliγ yi tumeẓt ḥuma ad yi tinit mayad.
Max ad mergeγ, neγd max ad nmerg mek ur neṭṭef abrid nnican, s usurif yuγden, igh awr nekkat ir n uγaras s tkurayt, iγ awr nselli iḥruyn n midden izzrayn γ tama-neγ ar sḍiḍḍiyn, yak? Izd ur rad dari yili uzerf ad iẓḍirγ ad smammiγ lliγ ar tḥadaγ tigemma zud aseklu, s teghraḍ-inu imsadn bac ad yi iliḥ kra n tikkal g udmawn (vitrines) n tḥuna?
« Matta ass-ddeγ zzrayγ! Max γas gar ṭuska (lebni) ad illan ayelliγ akk˚ ṭṭarent kra n tikkal tgemma meqqurnin, ur nessin max? γliγ ilemma s iggi n iredduln (ruines), saqsaγ akk˚ midden nna mmaqqarγ: “ Manik s isar uya? Gh temdint-neγ. — yan uxam d amaynu. — hati wis semmus yad ayad. —ssfeldat awi!” Mac awd yan ur iγiy ad iyi ed irar.
« Tikkal ggutnin, ar ṭṭaren midden g tsukt, mmeten. Deγya, ar tnurẓumn imestagn (commerçants) tifelwin-nsen iddzen s telzazin (marchandises), azzeln. Ar ttawin taγeṣṣa s yat tgemmi; aḍun ed, azmummi g imi, allen qqurrint, ar ttinin: “ Tifawin, iwerreγ igenna — ar nezzan ikenbac bezzaf — Aah! zziγ imiγ (guerre).” Nḍuγ (nettgeγ) g taddart, alleγ s urgiga aḍaḍ fad ad neqqreγ aseksel n umḍuf (concierge); γ tgira nniγ-as s wawal yaḍfutn: « A argaz, iwin ed dark yan umettin (mort). Mel-yi-t, àafak.” Lligh t unniγ ar ismussu agayyu, ar itrekkak, nniγ-as s wawal yuγden: “ A ssi, hati abulis iffern a dik isawaln. Mel-yi amettin dγi. — Issen is itturgam (offensé), ukan yini: « yan umettin. Uhuy, ur dar-neγ γid kra n umettin. Tigemmi ilan uddur-ns ayad.” Wzelγ-t (saluer), dduγ.
« Mac mek yi iqqan ad zgerγ yan usays meqqurn, ar tettuγ kulci. Iceqqa mayann, ar yi isduhdu, ukan ar swingimeγ d ixf-inu: “ Iγ bahra null tanfarra nebnu ula isuyas meqqurnin am wwid, max ad ur nebnu ula yat tγarast s uggun fad ad aγ irxu a gis nezzray?” Ass-a ar ed itṣuḍ waḍu seg iffus-tagut. Ar ikkat kra zud timjiwejt nnig n usays. Ixf n teṣṣumàit (béffroi) n tfacga ar as tsutulen kra n iṣunḍen (cercles) meẓẓiynin. Max ad ur nsasswa s imik ammerway-ad? Matta leàyaḍ-ad! Qqaḥ tajjajin la ttergigiyent, isufa ar tnuḍun am aγanim arumi! Aḍu ar itsuff aẓennar n Temgutt (vierge) g iggi n tgejdit-ns, timjiwwejt ar tsutul ad tt tcerreg. Izd awd yan ur iẓra mad isarn? Iddeγa (au lieu de) xtid d wwid ad zzigizn g ir (bord) n uγaras, ar ttaylaln γ igenna. Adday diγ izzehza (se calmer) waḍu, ar tbiddadn, ar ar ttemraran yan sin iwaliwn; ar kennun i ger-asn, ddun. Mac ikenna daγ itṣuḍ waḍu, ar tgammayn ad qqimn g wakal: ar kullu tterwalen s yat tikkelt. Amẓen s bezziz icabbutn-nsen; meqqar, allen-nsen ar smerγant s tumert, zud iγ iẓil unezwi (temps). γas nekkin ad ikṣuḍn. »
Kkiγ afus, nniγ-as: « Tamsirt nna tqqist gamelli xef mma-k d temṭṭut g turtit ur tgi awnaf s walu. Maci γas is selliγ d is dderγ gigan zud man timsarin-nna, is yi akk˚ γran a deg-sent irarγ yat twala (rôle). Mayad akk˚ iga tumast (naturel). Izd ur tγalt, iγ adelli lliγ g ubalkun-ann, is γiyeγ ad iniγ zud ma tenna neγd ma s ed trar tmeṭṭut n turtit? Ur tga amer yat temsart inzeln (simple).»
Lliγ-as nniγ iwaliwn-ad, immer. Inna-yi teḥla tmelsit-inu d àjbent-as aṭas legrafaṭ-inu. D is isdid ilm-inu. D is ura teggan isikizn (aveux) azal (évidents) γas iγ gisn newerri (rétracter).
Franz Kafka, Conversation avec un homme en prière
Tarurt : Larbi Moumouch