Acu i yellan deg uderbuz* ?Taki d tukkist seg yiwen n wammud n tullizin imu qaren :“Stounding stories“ ţefγent-ed di tesγunt isem-is Weird Tales. Yuraţ D. H.Keller u isemma-yas “The thing in the cellar“.
Tzemrem a ţţafem azal s teglizit af tullizt-a di usebtar-a
http://thenostalgialeague.com/olmag/cellar.html
Aderbuz meqqer, annect ila-t i yeţwaṣka* (yebna) . Win i t-yebnan ur s-iga azal i wexxam acku aderbuz bennun-t medden d amecṭuḥ kan neγ ahat yeţwaṣka i wayen nniḍen. M’ ara tebγuḍ a ţ-kecmeḍ γur-es, yella usanen yeţţader si tniwelt. Nnig n waka d wakin n usanen, rsent tqucciḍin (lbuṭat n yesγaren). Af yidis ufella n uderbuz yella ugadir, garen deg-s wat-wexxam ayen ara ččen. Rnan daγen sersen deg-s ayen awk ur ţeḥwağen ara. Yal aseggas ţarran tiγawsiwin ta s ufella n ta almi yiweḍ isenna* almi d ulamek . Imezdaγ i yekkan seg wexxam-nni akken i garen awk, almi i iγum awk yidis n wadda n uderbuz, tebrek tezdeγ deg-s, ulac awk wi yeţţawḍen alma d γur-es.
Yekka akken lḥal azal n tmiḍa*.
D asawen usanen*, i wakken a d-kecmeḍ ar tniwelt, tella yiwet tewwurt annect n leqher. Teţwaxdem s wejdir n ukaruc*. Ula d tinna daγen tessewhamen, amek almi win yeṣkan axxam-nni iga tawwurt am tin?? Axxam m’ ara a ţwaliḍ-t si berra d atrar, maca m’ ara ţwaliḍ tawwurt am tinna di tniwelt* a s-tiniḍ amek almi i d-tiweḍ γer din!!
Hrawet acḥal, terna zuret dayen kan! Yiwen a
s-yini “d tawwurt n lberj taki!”.
Deg wexxam zedγen wergaz, tametṭut-is d mmi-tsen amecṭuḥ Tommy.
Seg wass mi yesεa kra n wayyuren di lεemr-is, amecṭuḥ-nni n Tommy Tucker werğin yufa talwit ma tesγimen imawlan-is di tniwelt, yezga yennecwal m’ ara yeqqim din.
Ma yili di texxamt nniḍen, γef udekkan neγ di berra, yeţţurar, yeddes am warrac merra maca akken kan a t-id-awin baba-s neγ yemma-s ar tniwelt ad yebdu uzẓafen akk d imetṭawen..isekkar herwel. Imi dinna i teţţen imensi akk d imekli, ţţawint-id yid-sen.
Ala ass m’ ara sεun inebgawen, ţγiman yid-sen di tmesrit.
Llan d iẓawaliyen, dγa ur ţxelliṣen ara taqeddact akken a ţbedd γef wexxam yal ass, teţţas-ed γur-sen tqeddact ala “week-end” kan i tarda n icetṭiḍen akk d tγawsiwin nniḍen.
Akken mazal werεad yebda amured, Tommy ar γur-es i yeţγima ma ţţ-ili teţseggim taniwelt, maca s-nnig wul kan…acku yeţţergigi si tug°di.
Ass mi yebda yeţmurud, tarewla teslek bab-is. Yal tikkelt m’ ara a teskecmen imawlan-is ar tniwelt, a sen-d-yerwel s umured. Mi tezzi kan yemma-s ar wanda nniḍen neţţa a s-d-yefk s trewla ar texxamt nniḍen neγ ar berra.
Ass m’ ara ḥetmen fell-as bessif ad yeqqim di tniwelt, Tommy isekkar-asen herwel, ad yebdu yeţsuγu. ţferiğen deg-sen yeεciren (lğiran) ma yebdu uzẓafen. Tiεcirin qqarent-as i yemma-s belli yella dacu i t-yuγen, ur yelli ara bxir. Tikwal akka gellunt-ed yid-sent s kra n isufar ţmuddunt-as i Tommy maca werğin tekkes-as tugdi-nni.
Almi meqqer cwiyya u yebda issefray (yeţmeslay) akken i sen-d-izegzi (isegzi) i imawlan-is ayγer yeţţuzẓaf u yeţru ma a t-awin ar tniwelt .
Yeḥka-yasen dakken d ticki m’ ara tawin ar tniwelt i yeţţaggad. Af wannect-nni i yeţţuzẓaf yeţru tal tikkelt. Xas akkenni, imawlan-is gguman ad gzin ayγer yeţru m’ ara yili di tniwelt. Werğin gzin mmi-tsen u ayγer i d-ireggel si tniwelt tal tikkelt! Ḥaren dacut watṭan-a i irekben mmi-tsen
Yenna-yasen daγen belli m’ aṛ a ţţili tewwurt-nni tameqqrant temdel s tsaruţ, tugdi t-ţekkes-as cwiyya maca akken kan ţ-ldin, ad yebdu uzẓafen-is am win yeţwazedγen, xas llan awk yid-es wat-wexxam maca, tugdi ur t-ţekkes alma temdel tewwurt-nni tamcumt s tsaruţ.
Tommy yewweḍ tura 3 iseggasen di lεemr-is maca mazal tugdi-nni tzedγ-it. Imawlan gran tamawt dakken mmi-tsen yesnulfa-d kra akken n laεwayed sewhament d axessar.
Ticki ma d-yili di tniwelt, Tommy ayen yufa a
t-yerr ddaw tewwurt-nni tameqqrant; ama d lekwaγeḍ, ama d tiṣeḍwa, icwawen... akken ad isud tawwurt-nni. Amzun yuggad azrem ad d-yekcem ddaw-as!!
Yemma-s mi twala akken, teţak-as tiyitiwin acku d neţţat i yeţḍummun yal ass, m' aṛ a ţţaf akken lekwaγeḍ, tiṣeḍwa... yeţţal-iţ-id umeskun.
Tewwet tewwet akken a s-tekkes lεada-ya i mmi-s maca yeggum ad yerr aḍar. Baba-s daγen, mi d-yiweḍ seg uxeddim tameddit ad yerr ar γur-s s uḥiwet neγ s wuzẓafen. Ula d neţţa yeεreḍ amek a s-yekkes tiki i mmi-s maca werğin yessiweḍ.
Teqqim akken teswiεt almi dayen uysen, dγa uγalen ğğant akken. Imawlan ur neγri ur neẓri, ar γur-sen kullec d afessas. Uγalen ur ţḥaren ara di Tommy m' ara tafen iččuxu lakra ddaw tewwurt-nni n tniwelt. Werğin yenna-yasen ayγer i ixeddem akken, ḥiwtent ḥiwtent maca ur sen-yenna ula d yiwet n tikkelt acu i t-yeğğan yeţţaggad aderbuz-nni.
Yeqqim akken wukud, almi yessaweḍ Tommy 6 iseggasen di lεemr-is. Yekcem ar uγerbaz yiwi-d iman-is, yeḥrec dayen kan, yebda yeţnerni yeţţuγal d amehraz.Tigzi-is tugar tid n tezyiwin-is. Baba-s d yemma-s ferḥen iyes aṭas, yerra-yasen-d asirem meqqer...maca nnig n waya awk, Tommy mazal-it akken yeţaggad aderbuz-nni. Akken kan a t-yefk wemnar n tewwurt n tniwelt ad yebdu tirgigin d imetṭi.
Ḥaren imwalan-is almi γilen d amxel i yemxel. Qaren-as ahat yella lekra i t-yewten ar wallaγ.
Yiwen n wass, yekker Mass Tucker yiwi-t ar umejjay i yellan deg wedrum. Qaren-as Dr Hawthorn. D tikkelt tamezwarut i rzan ar γur-es, dγa yufa-t lḥal isetḥa mass Tucker dayen kan. Mi yiweḍ ar umejjay, isegza-yas dacu yellan, amek yeggar mmi-s. Yenna-yas
-Mmit-neγ yekcem ar uγerbaz, yiwi-d iman-is ifaz, maca yeggar kra n ddeqat amzun d luf'an n useggas! Seg wass mi yella d luf'an, yeţţaggad ADERBUZ. Af wannect-a ik-id-neqṣed a ţḍebreḍ fell-aγ.
Amejjay neţţa mačči d asniman*, yetṭef aqcic yebda a t-isteqsay, iwala ma yella lakra n watṭan i t-yuγen yufa ulac.
-Mmi-twen ulac dacu i t-yuγen, yeţban-iyi-d d win iṣehḥan.
-Iṣehḥa maca mi yewweḍ ar tewwurt-nni n uderbuz yeţţuγal d wayeḍ, i s-yenna Mass Tucker.
-Yella wass mi t-yetṭef lahlak send aya?
- Ulac! Ala kra n tikwal ţţatṭafent-ţ-id tegrinin* ad yebdu yeţţuzẓaf almi teqqers tyersi-s.
-tigrinin si tugdi ? I t-yesteqsa umejjay.
-Ur ẓriγ kra, maca yeţţuzẓaf kan m' ara yili di tniwelt i s-yerra mass Tucker.
Amejjay ixemmem cwiyya dγa yenna-yasen i imawlan n Tommy ad fγen a t-id-eğğen weḥdes.
Mi d-ggran neţţa akk d Tommy, yebda yesteqsay-it:
-Tommy, dacu ik-yessaggaden di uderbuz?
-Ur ẓriγ ara, i s yerra Tommy
-Yella lakra twalaḍ din?
-Ulac, i s-yerra Tommy.
-Amek dγa teẓriḍ belli yella lakra deg uderbuz-nni?
-Kan akka! Ẓriγ u ţḥulfuγ-as, i s-yenna Tommy.
Dγa dayen kan i s yenna, ur s yerni wara. Yeggugem almi qrib yezεef umejjay-nni fell-as.
Mi d-uγalen imawlan ar umejjay, yenna-yasen:
-Af wayen ţxemmimeγ, ad iniγ belli yella kra i izedγen aderbuz-nni, dayenni i yeţţagad Tommy.
-Dayen ur yeţţamen laεqel ! Acu i yellan deg uderbuz-a ur t-neẓri ara? D aderbuz akken sεan awk medden, neggar deg-s iqeccuḍen, učči u neţara deg-s ayen ur nseqdac ara. Dacu tebγiḍ ad yili deg-s a Dr Hawthorn?
-Nek cukkeγ yella lakra i iwala din, af wannect i yeţagad, i sen-yenna Dr Hawthorn.
-D neţţa kan i yerran iman-is akka. Nukni werğin negzi dacu yeţţaggad seg uderbuz, i s-yenna Mass Tucker.
-Tommy yeţḥulfu amzun aderbuz-nni yeţwazdeγ, ar γur-es neţţa yella win i izedγen deg-s, dγa imi la d-qarem belli ulac ayen yellan deg-s, a wen-iniγ dacu ara txedmem: ilaq a ţεerḍem amek a s teksem tikti-a seg wallaγ-is. Ilaq a ţ-skeccmem-t ar tniwelt-nni u a ţ-eğğemt weḥdes. Tawwurt-nni n uderbuz ewwet-as imeṣmaren akken a ţ-qqim teldi ur tmeddel ara. Ad yeqqim din alma dayen iwala belli ulac dacu yellan ad yuγal a s teffeγ tikti seg wallaγ.Mi yeẓra belli aderbuz d ilem ad yuγal a s-tekkes tugdi-nni.
Yerna yura-yasen kra n isuraf a sen-tid-aγen.
Tommy yuγ lḥal yesla-yas i umejjay mi sen-yeqqar i imawlan-is dacu ara xedmen, dγa akken kan i d-fγen sγur-es yeεreḍ a sen-yerwel...maca tṭfent-id deg webrid.
Mi yiwḍen ar wexxam d tameddit, yebda iγelli-d yiḍ. Kecmen ar tniwelt akken ma llan u din, yenṭeq mass Tucker ar mmi-s u yenna-yas:
-Deg iḍ-a mi nečča imensi , a k-in-eğğeγ weḥdeγ di tniwelt, a s-ewteγ imeṣmaren i tewwurt n uderbuz akken a ţ-qqim teldi acku akka iγ-d-yenna umejjay a nexdem. A neğğ taftilt tama n wemnar n tewwurt akken a ţferẓeḍ..syin akin a ţwaliḍ s wallen-ik belli ulac awk dacu yellan deg uderbuz.
-Tura meqqreḍ a mmi, ur seḥcam-iyi ara ger medden.
Xas akken di leṣlaḥ-is maca, yemma-s n Tommy ur ţ-ihenna wufad-is, teqqar-as i wergaz-is:
-Mazal-it d amecṭuh, a t-neğğ akka kra n iseggasen ahat a ţuγal a s-tekkes yir lεada-ya!
Mass Tucker neţţa yegmen, ur yeţuγal ar deffir. Ilaq iḍ-a ad yuγal d amagnu am warrac nniḍen.
Ihi yekker Tucker, yewwet-as imeṣmaren i tewwurt n uderbuz. Ffγen neţţa akk d tmetṭut-is medlen tawwurt s deffir-sen. Eğğan Tommy weḥdes di tniwelt.
Deg iḍ-nni, Dr Hawthorn yemlal akk d yiwen umeddukal-is imu qaren Johnson di tγilust. Qimen ţqesṣiren, iwin-d awal af tujjya. Awal yeţawi-d wayeḍ almi i s-d-imeslay Dr Hawthorn af weqcic-nni i s-d-iwin azal n wass u daγen af wayen fuγen i ten-iwesṣa ad xedmen imawlan-is.
Johnson imi yesla awk ayen i s-d-yenna Hawthorn, yetṭef aqerru-yis u yenna-yas:
-Arrac imecṭaḥ m' ara ţhulfun, ahat am kra iγersiwen, ţḥulfun i tγawsiwin ur nezmir-ara nekkni s imeqqranen a tent-nwali neγ a sent-nsel. Nek umneγ belli llant kra n talγiwin n tudert ur nezmer a tent-nwali neγ a sent-nsel. Nekkni s imussnawen ur neţţamen yis-sent acku ur nezmir ara a tenţ-id-nbeggen ma llant neγ ulac-itenţ.
-Acu i tenniḍ deg usemter* i sen-muddeγ i imawlan-is? I t-yesteqsa Hawthorn.
-Ak-iniγ kan tideţ; asemter am wa yaţawi ar wasif. Yernu deg wemkan-ik, ad ruḥeγ tura ar wexxam-nsen a sen-iniγ ur ţţağğan-ara aqcic weḥdes di tniwelt, mulac yezmer ad yemxel, i s-d-yerra Dr Johnson.
Dγa Dr Hawthorn yewwet deg uqerru-yis u yenna deg iman-is: a tin xedmeγ!
Yeffeγ-ed s tγawla si tγilust yedda s tγawla ar wexxam n Tucker, yiweḍ γer din yesṭebṭeb di tewwurt, yeldi-yas-n Mass Tucker.
-Ussiγ-d ad ẓreγ Tommy, i s-yenna umejjay.
-Atan neğğat di tniwelt.
-Yefka-d kan tuγwast maca si timir ur s-nesli ara awk, i s-tenna tmetṭut n Tucker(taγect-is am tin yebγan a ţ-ţru).
-Lemmer i ţ-eğğiγ, neţţat tebγa a ţruḥ a s-teldi tawwurt-inna, i yenna mass Tucker
-Tura ad iniγ tekkes-as tugdi-nni dayemmi akka i isusem.
Kecmen akken llan ar tniwelt, ufan taftilt texsi. Yuγal mass Tucker a d-iḥewes ajgagal i wakken ad ferẓen, akken mi d-yuγal yesla-yas i umejjay yessawal: Tommy! Tommy!
Dγa qimen akka cwiyya almi i sen-d-tban tfekka n Tommy tezẓel af tmurt...yuzzel umejjay ar γur-es, yezzi-d ar imawlan i s d-ibedden s deffir u yenna-yasen:
-Tommy waqil yella wacu i t-yuγen, yendef...ugadeγ kan..ugadeγ d lmuţţ i yemmut a tawaγit!Yemmut Tommy !
Tayemmaţ meskint txerxer s ibeddi, tsebedd-ed iman-is teddem-ed tafekka n mmi-s tbejneq d imetṭawen.
Acu i t-yenγan a yamejjay? i yuzẓaf mass Tucker, Acu i t-yenγan?
Xas akken amejjay fγen-as idammen seg udem-is, ibedd-ed yerra-yas-d
-amek tebγiḍ ad ẓreγ dacu i t-yenγan? Yak tenniḍ-iyi-d belli ulac dacu i yellan deg uderbuz-a? Iqeḥ? Yek tenniḍ-iyi belli aderbuz d ilem?
Tfuk tmacahuţ n Tommy. Aqcic amecṭuḥ meskin yemmut ulac win yeẓran dacu i t-yenγan.
AmawalAderbuz= cave
Isufar = médicaments
Eṣk = construire
Asanen = escalier
amejjay = medecin
Taniwelt = cuisine
Senni (settef)=entasser
timiḍa = siècle.
Akaruc = chêne
Zzegzi/Ssegzi = exliquer
tigzi = intélligence
asniman = psychologue
tigrinin= crise
tujjya = médecine
asemter = conseil
Isuqel-iţ-id ar teqbaylit Amnay