“ TIƔWIST TANEGGARUT...”
(Tamezgunt)
Ibuddan:
I Kateb Yasin d Mḥemmed Isyaxem; i Muḥya d Ɛellula; I Mebruk At Ḥami d dda Akli n At Lḥaǧ Muḥ; I Ɛmer Mezdad d Racid Ɛellic; I Akli Qbayli d Sɛid At Mɛemmer; I umeddakel-inu n wugar n 35 iseggasen aya “Saɛid Ẓamuc”; I wid yakk yuklalen... Seg wul.
Tafelwit tamenzut
Asayes 1
Deg wexxam yellan di taddart. Akli yeqqim ɣef ukersi, akaram deg iciwi-is, yerra aqerruy-is ger ifassen-is, yettxemmim deg imeslayen i s-d-yenna U Tudert.
Taɣect n U Tudert :
Timlilit d-ssutreɣ seg-k ass-a, riɣ-tt ad tili mačči d tin n ger umuḍin d umejjay-ines, maca, ad tili ugar ger sin imeddukal. Sin imeddukal-nni n zik-nni.
A s-tiniḍ d akniwen nekk yid-k, ay Akli! Akken i d-nlul, akken i d-nekker deg yiwet taddart. Akken i ɣ-tezdi lmeḥna, i ɣ-yezdi liser. Yezdi-yaɣ usirem, tezdi-yaɣ ula d targit; ɣas tikkwal, tirga mxalfa!..
Nekk yid-k ay Akli, nlul-d akken yal yiwen deg-neɣ ad ikemmel wayeḍ. Amzun akken d sin wudmawen-nni n yiwen uqarid neɣ n yiwet tepyast.
Ula d tayri tezdi-yaɣ ay Akli. Ulawen-nneɣ wellhen ɣer yiwet tlemẓit. Tilemẓit-nni iɣef yerna yisem-is « TUDERT »! Tudert i d-irennun tudert i tudert! Tudert-nni taḥnint n wul, tucbiḥt, tumliḥt, m sser n ṣṣifa ; m taɣect uɛeqqa yessawalen iɣef tecbeḥ teqbaylit!
Yes-s i nedder temẓi-nneɣ, d nettat i yessafsen fell-aɣ tiɛekkmin-nni iɣeblan; yes-s kan i nessen tiẓeṭ d ccbaḥa n wussan; ye-s-s kan i nwala tafat, amzun akken d taftilt-nni ireqqen deg wuḍan n tmara swayes zehhunt wallen! Ur nezgil ara ay Akli, mi s-nsemma akken «Aneglus n tmella neɣ lmalayek n rreḥma » acku ɣas d amdan i tella, deg-s tarwiḥt n lmalayek!
Ula di temɣer-nneɣ, d nettat i ɣ-d-ineǧren iberdan, d nettat i ɣ-iwellhen tameddurt-nneɣ! Yes-s i ferneɣ qqleɣ akka d amnadi di tujjya, am wakken i tferneḍ kečč tasekla d tẓuri. D tamettant-ines i ɣ-ideggren neɣ i ɣ-iṛeggmen akken ad nnadi tifrat i ulawi n waṭṭanen yeggunin talsa. Nekk, ttlawiɣ aṭṭanen s iɛeqqaren d-snulfuyeɣ, am wakken i ten-tettlawiḍ keččini s ccbaḥa d inumak n tsekla yakk d tẓuri.
Ma tegreḍ tamawt s talqayt deg ugama, ad tafeḍ deg-s tamusni d tzemna, kra ur iteddu kan deg-s s lewhi!
Kečč tḥemmleḍ Tudert, am wakken tt-ḥemmleɣ ula d nekkini; ɣas ma d kečč i tefren ay Akli, imawlan-is fkan-tt i wayeḍ. Taggara tenɣa iman-is iḍ n tmeɣra, amzun akken ur tebɣi ara ad tesnuɣni ula d yiwen deg-neɣ! Ur yi-d-tṣaḥ, ur k-id-tṣaḥ, ur d-tṣaḥ wayeḍ. Amzun akken tunag, tettraǧu anwi ara tt-yawḍen d amenzu seg-neɣ!
Tikkelt-a tkellxeḍ-iyi, aql-ik teqqleḍ d anekkay war lebɣi, imi d kečč ara tt-yawḍen d amenzu. Amarezg-ik ay Akli!!
Ayen ara k-iniɣ ass-a, werǧin yenna-t kra umejjay i umuḍin-ines. Ɣas rẓaget tidet, maca, ggulleɣ ur tt-fflreɣ fell-ak ay ameddakel n yiman-iw. Attan ɣur-k tidet ihi: Grant-ak-d kan12 tseɛtin di ddunit-agi, eg deg-sent ayen i k-yellan deg wul d wallaɣ.
Ssneɣ-k d anebɣas i telliḍ, ssneɣ-k daɣen amek tettxemmimeḍ, ḥṣiɣ a tt-id-tawiḍ di taddart.
Azekka a n-iliɣ dinna di taddart, akken ara nemsaɛaf nekk yid-k ɣer isemṭal neɣ ɣer tmeqbert. Lemmer ufiɣ d nekkini ara k-yezwiren ar wexxam n lebda, maca, aql-i cfiɣ ɣef lewṣayat-inek: “ yal win ara iɛerḍen a k-yerr tajmilt n tkerkas”, a t-reǧmeɣ s yeẓra am cciṭan”.
Ssawaḍ azul i Tudert, d wid akk i ɣ-yezwaren. Ar ass n temlilit!!
Asayes wis-sin
Akli:
Akka ara tt-mmagreɣ. Akka d azedgan, d amezdudgan! Ɣas rẓaget, ɣas teqseh; ansuf yes-s!.. Maca, d acu ara geɣ di setta tseɛtin-agi i yi-d-dyegran, skud setta tseɛtin nniḍen ččiɣ-tent yakan deg webrid, deg yinig!
I lemmer a tt-rrɣ i yiḍes, ad steɛfuɣ meqqar cwiṭ? D acu ara yi-d-tawi tguni, xuḍi d ticki ad sgunfuɣ i lebda?! I lemmer a tt-rreɣ i taẓallit d usuter seg bab igenwan, meqqar a yi-yezwi kra si ddnubat-inu? Awwah, ma ulac a d-teḍru tinna akken i wumi qqaren « yeqqim almi d-yerḍ, yejmeɛ iman-is» ! Di ddqiqa taneggarut di tudert-iw ad kkreɣ ɣer uḥiwet d wesqizzeb! Ay ifut-ik lefjer ay amɣar. A Rebbi mačči d aqcic akken a s-kellxeɣ, a yeẓra kullec! Yernu d acu n twerdella-yagi tiberkanin i giɣ di tmeddurt-iw akken ara agadeɣ akk annect-a?! Xuḍi ur nɣiɣ tamgerṭ akken ara tt-bibbeɣ, ur ččiɣ tidi uxeddam, ur snuɣnaɣ agujil… ma d tuccḍiwin-agi timeẓyanin, ulac win zeglent!
Lemmer meqqar i sɛiɣ kra n cci ara d-ǧǧeɣ, yili a t-ḥesbeɣ, u ad aruɣ lewṣayat i wid ara yi-iwerten… Nekk, amzun akken teḍfer-iyi tucerka, a s-tiniḍ yefla lǧib-iw, werǧin d-ssagreɣ frenk! ahat fell-i i nnan akken « yedder ur yeksib, yemmut ur d-yeǧǧi» !...
Maca, cci n tidet, mačči d adrim kan, mačči d tiferkiwin kan, yella cci nniḍen yugaren yakk aya! cci n tidet, d tamusni, d idles, d taẓuri… d wagi i d cci ur nrekku, ur nfennu !.. Nekk, ǧǧiɣ-d akk aya; ǧǧiɣ-d idlisen, ǧǧiɣ-d timezgunin, ǧǧiɣ-d isefra, ǧǧiɣ-d ayen ara yidiren deffir-i; ǧǧiɣ-d ayen ara ileqqmen tudert-inu i lebda!.. Ihi, ferneɣ ad mmteɣ ger yedlisen-iw, ger iwadamen-inu… dɣa, tura ad kellseɣ asenfar-inu aneggaru di tmeddurt-inu, ara d-ǧǧeɣ i talsa. S wakka ara mmagreɣ lmut, skud d anaẓur ay lliɣ; a tt-mmagreɣ am userdas-nni yeɣlin deg wannar n yiseɣ, yemmut leslaḥ deg ufus-is !..
Wehran, aseggas 2015.
Ǧamal BENƐUF