Ǧamal BENƐUF
BU TMELƔIƔT D BU TSELƔIƔT.
I umaru-amedyaz-nneɣ ameqqran: Sɛid AT MƐEMMER.

Agzul :
Tadyant n tmezgunt-a tebna ɣef yiwet twacult, ladɣa sin iɛeggalen seg-s. Amenzu deg-sen d Bu tmelɣiɣt. D netta i d aqerruy n twacult, d imḍebber zuni. Maca, d acu ara d-yekken seg wuzlig n wallaɣ, ɣas ma d bu umelɣiɣ i yella? Wis-sin d Bu tselɣiɣt, d mmi-s n gma-s n Bu tmelɣiɣt, yekker-d d agujil. Akken i d-ldint wallen-is, tenna-yas ddunit ṭṭef ɣur-k! Ssya d ɛemmi-s yedda-tt fell-as, acku ur yessaweḍ ara ad yerr tameṭṭut n gma-s d tislit-ines, temmut mi teṭṭef s waddud n Bu tselɣiɣt. Yeṭṭef-as-tt d tuḥsift alammi i t-yessuseq seg wexxam. Di taggara yeffeɣ-as leɛtab ɣer tafat i Bu tselɣiɣt : yekfa fell-as ucali n lɣerba, yeḥla si tiferḍest i iselɣen ixef-is, yeḍḥa-d d amerkanti, yerna yeḍḥa-d s tmeṭṭut-is i s-d-yessunṭec umeddakel-ines Mqidec Bu lehmum.
S Bu tselɣiɣt-a dɣa ara nissin iwadamen-nniḍen: Amuḥuc, Azeddi-Muḥ, ameslub n taddart, uḥdiq d umeddakel-ines ungif, agellid Yugurten deg tkurmut n Ṭulyanum...
Annect-a yakk a ɣ-t-id-imel umala (win d-yemmalen) s isefra ger tfelwiyin, ssyen a ɣ-t-id-uraren imariren yal wa s nnuba-s. Lḥaṣul, tamacahut-nneɣ mačči d tin yesganayen imdanen…
Tazwart:
"Tameddurt d amezgun, yal wa yetturar deg-s turart-is" i yenna William Shakespeare deg wawal-is. Ma d Bertolt Brecht, aqemqum-nniḍen deg umezgun agraγlan yeğğa-yas-d imeslayen-agi i yemma-s n tẓuri: "Amezgun yelhan mačči d win d asen-iεeğğben i lγaci kkaten-as afus, maca, d win yettbeddilen deg-sen kra."
Dda Ğamal Benεuf, amyaru-amedyaz-argaz umezgum n teqbaylit ameqqran mačči kan d imhanayen i ira ad aten-ibeddel s tmezgunt-agi "BU TMELƔIƔT D BU TSELƔIƔT", maca, lewhi umeyyez-is yakk d tmuγli-s yezmer wemdan ad yini, zegren i wayagi d-yenna unaẓur-agi ameqqran almani akin, netta, ameskar aqbayli ira ad asen-yeldi allen yes-s ula i yergazen d tilawin umezgun n teqbaylit, yessuter deg-sen s wallus imeslayen n Kateb Yasin, akken ad rren amezgun i wegdud.
Abeqqa imeslayen-agi yakk d widak n talγa tamsefruyt swayes akk yura tamezgunt-agi yesseṛbak di leḥnak n wulawen.
Dda Ğamal Benεuf d anaẓur ameqqran ssnen akk wid yessnen taqbaylit war ma ssugteγ awal γef waya, nekk s timmad-iw, ssneγ deg-s ugar n wannect-a:
D aselmad-iw n teqbaylit yakk d tẓuri.
Tella kan tγawsa-yagi, yekcem-iyi deg-s ccekk:
Wissen dγa ma yella uklaleγ yiwen am nekk ad iyi-yerr tajmilt uselmad-iw, maca, ẓriγ ira ad iyi-yernu ifadden, ad iyi-yessebγes, acku sxerbubuceγ acemma s teqbaylit ula d nekk.
Ayagi zemren ad walin yes-s yemdanen dda Ğamal d bu tmusni yakk d tegzi yernan tehrew n wul yeččuren d tayri taqbaylit tazedgant. S teγzi n tudert-ik ay anaẓur ameqqran!"
Hanuver – Lalman-, ass n 16 Yennayer 2014.
Sεid At Mεemmer

Kra n tewlafin si tmezgunt« Bu tmelɣiɣt d Bu tselɣiɣt» ahanay n 20 yebrir 2014 - Wehran.
Tukkist si tmezgunt-a:
Tafelwit tis-mraw d sat (17).
Asayes 1
Dagi, deg Ruma.
Amala a d-yeqqar asefru, Bu tselɣiɣt a d-yetturar ayen d-yenna.
Amala:
I yedda uḍar amcum
Asalu rẓan-t wid yezwaren
Akk iberdan ttawin ɣer Rum
Tamaneɣt Irumanen
Yesla i wanza ur nessusum
“Ur nkennu, d Imaziɣen”
Yessaweḍ ɣer Ṭulyanum
Anda yensa Yugurten
D wi ibeddlen adrum s weɣrum
D Buxuṣ i t-yezzenzen
Asayes wis-2

“Ṭulyanum” isekraf/ takurmut/ abniq/ lḥebs anda yettwanɣa - d ameɣras- ugellid Amaziɣ YUGURTEN.
Di Ṭulyanum.
Bu tselɣiɣt yeqqim ɣef tgecrar afus-is ɣef umayeg-is amzun akken yettru. Yugurten yettwarez s leqyud.
Yugurten:
Asmi yedder Mass-nsen
Yes-s yeddukel wegdud
Yenna “Tafriqt i Yefriqen”
Nerẓa i wefniq leɣrud
D nnuba Irumanen
Mi ara d-yaweḍ wakud.
Deffrir Mass-nsen d Mikawsen
Iga leqrar i umenkud
Ger warraw-is d Yugurten
Tagelda Tanemdit mi d aɣ-tt-imudd
Yenna “a tarwa iḥercen”
Ɣurket acengu a ken-ihudd!
Ma yella tekker gar-awen
A d-iger iman-is zuni a ken-iḥudd
A wen-yernu deg iɣisiyen
I ccetla-s ad yeg amud
D aklan ara ken-rren
Deg wakal n tmurt n lejdud
Ur ttamnet icenguten
Ur llin d atmaten, ur ttɛudd!
Asayes wis-3
Bu tselɣiɣt a t-yesteqsi s lḥir meqqren:
- Wi k-ilan?! I wacu tettwarzeḍ akka?!
Yugurten ad yerẓ leqyud, a s-d-yerr s taɣect ɛlayen:
D nekkini i d Yugurten
D agellid Imaziɣen
Ɣas ma di Tulyanum nettwacudd
D yir gma i yi-yezzenzen
Buxuṣ yettwabexṣen
Yes-s i yi-rran leqyud
D nekk i d iman ilelliyen
D azamul imesnaɣen
Ttun ttlaleɣ-d d yal agrud
Anda llan Yefniqen d Irumanen
Di tallit-a negren
Am yiɣed yeǧǧa merɣiɣud
Amaziɣ d tutlayt-is ddren
S tamust-is m ifadden
Ɣer tlelli abrid d amaɣud.
Asayes wis-4
Bu tselɣiɣt ad as-yerr s usefru-ya:
Nefka i Yugurten lɛahud
Miḥyaf a t-nhudd
I d aɣ-d-yezzin si yal tama
Ad nennaɣ ɣef wayla n lejdud
Ad as-nernu afud
I tedmi n timmuzɣa
S tdukli ad nerẓ leqyud
I ikeblen agdud
I tallit n sin igima (n)
D lawan yewweḍ-d wakud
S tigawt d waddud
Ad as-d-nerr udem i tɣerma
S uselmed d talqayt usekkud
Tamusni a d-tger amud
A d-nifrir ger tmura.
Ad xsint teftilin…
Tafelwit tis-mraw d yiwet (11).
Asayes 1
(Dagi, di taddart)
Amala a d-yeqqar asefru, Bu tselɣiɣt a d-yetturar amek t-id-yemla umala.
Amala:
Neffu si taddart d lemrar
Wi yi-yecban a wen-yini
Afurk ma yettwakkes-d seg uẓar
“Tuɣalin” ur tettili
“Yugar ucerrig tafawet” yezwar
“Tuzzma tujjma” ur d-tegri
“Lemmer a d-yuɣal zzman” meqqar
S “lkuraj n tyaẓiṭ” a d-yini
“Ansuf yes-m a lmut” s amnar
“Ah ya ssimra”, yelha umekti
S “imeṭṭi n bab idurar”
Yunez zdat wid yeddren dagi.
Asayes wis-2
(Dagi, deg usemṭel - timeqbert)
Amala a d-yeqqar asefru, Bu tselɣiɣt akk d win yeqqazen iẓekwan a d-tturaren amek ten-id-yemla umala.

Amala:
Yekcem d wi yeqqazen iẓekwan
Yufa “Asxerbubec-iw” f tmedlin
Yura s usekkil areqman
Yettwali deg-s tugniwin
Banent-as-d ttjur n yeɣsan
D yiwen wedrar n tecriḥin
Zzin-as-d sin iɣeẓran
N wadif , idim, d uyefki d tigergurin
Mlalen din sin iselman
Ula d nutni llan d tiwekkiwin
D tagi i d taqṣiṭ n wemdan
Tudert d tmettant d tigzirin
Ɣas ma ur telliḍ d Einstein
Ggar tamawt i termitin.
Dɣa ma testeqsaḍ Ṭṭaliban
Yella wacu ara k-inin
A winnat xzu cciṭan
Neɣ a d-ssmesden ɣur-k tiferyin
Netta kkawen deg-s imetman
Mi yefka usaru n tigdin
Tura uɣalen akken llan
D wi yeqqazen iẓekwan i t-id-yettlaɛin
…
Dagi, wi yeqqazen iẓekwan a d-yeddem takemmict n wakal si lqaɛa, ad yesked akal-nni, a t-yezzuzer. Ad ilaɛi Bu tselɣiɣt, a s-yini:
“Lemmer ddunit akk d ureɣ a flan
Ɣef tkemmict n wakal ad negrent tudrin”!
Ad xsin teftilin…
Tafelwit tis-mraw d snat (12).
Asayes 1
(Dagi, deg webrid)
Amala a d-yeqqar asefru, Bu tselɣiɣt a d-yetturar amek t-id-yemla umala; ma d Askuti yezga yeṭṭafar-it sdeffir.
Amala:
Atan yehmel “iḍ d wass”
Yerna yedhem “tagrest urɣu”
“Askuti” am tili di lǧerra-s
Yettkel ɣef “yiɣil d wefru”
Di “Tizi n ṭṭlam” m tillas
Yesla i “teɣwist n bururu”
Yettgallan s yixef n yemma-s
Ar tenger “ la gestapo”
“Amezdaɣ n wul” yessen lḥara-s
Mi s-d-yebda “amacahu”
Asayes wis-2
(Dagi, di lwali n wedrar)
Amala a d-yeqqar asefru, Bu tselɣiɣt a d-yetturar amek t-id-yemla umala.
Amala :
Ur yejhil, ur yenni amin
Yumen akk tidyanin
D “10 tmucuha i yiḍes”
Yeḥṣa a t-ɛassent tewkilin
Ara s-d-yessiɣent tiftilin
Di “lwali n wedrar” mi ad yens
A ccix Muḥend U Lḥusin
D ssi Muḥ U Mḥend aḥnin
Ɣas wennɛet-as targit-ines
Tillumẓi d m tfeswin
Tecbeḥ d tiwiztin
A wi yufan a tt-ifareṣ.
Asayes wis-3
(Dagi, di lwali n wedrar)
Bu tselɣiɣt ad yili igen, yettargu zuni akken yeḍfer aferṭeṭṭu.
Amala:
Aḥlil meskin d anubi
Deg-s yal lɛib a d-yettnulfu
Yefka lemqud i tayri
Mi akken i t-yeẓẓuɣer uḥulfu
Tirmit n tzizwit ur tt-yesɛi
Yettferfir kan am uferṭeṭṭu
Yebɣa a d-yegmer seg yal imɣi
D ilili neɣ d asisnu
Ɣur-s kullci d tahuski
Am lyasmin am qlilu.
Asayes wis-4
(Dagi, di lwali n wedrar)
Bu tselɣiɣt ad yili igen, yettargu zuni yeḍfer yiwet m ujellab i t-yewwin ɣer yiwen uzerdab.
Amala:
Yeḍfer yiwet m ujellab
S uwehhi i t-id-tluɛa
Ur yeẓri i yeffer nniqab
Ma d tasekkurt neɣ d llafɛa
Almi d-yufa iman-is deg uzerdab
Mi ddan lewhi n ssaɛa
Qbel ad tekkes ajelbab
Teẓẓull acḥal d rrekɛa
“Ma tebɣiḍ ad nili d leḥbab
Qbel jjwaǧ lmutɛa
Ma ulac ad terwuḍ leɛtab
Ulac dagi ccafuɛa
Aql-ik deg irebbi n rrebrab
Fiḥel a winnat lxelɛa
Aql-i la ttraǧuɣ leǧwab
Mi ara d-takiḍ si ṣṣerɛa”!
Asayes wis-5
(Dagi, di lwali n wedrar)
Bu tselɣiɣt ad yili igen, yettargu zuni akken rsen-d ɣur-s Lunǧa d Ɛeṣfur u lehwa, sellken-t-id seg uzerdab ideg yella.
Amala:
I “umazan n tayri” inuja
S “Imeṭṭi n tsusmi” yura-yas izen
“Akin i tudert” yuzen-d Lunǧa
M imezran iɣezfanen
Ɛeṣfur ulehwa iguǧa
Gar-asen yeldi afriwen
Yessuli-ten-id am uɣenǧa
Di talwit yessers-iten.
Yufa-d Lunǧa am lɛelǧa
Yewwet si tqrmmuct a tt-yessuden
Tenna: A winnat rǧa!
Ili-k seg wid iceɛfen
Tayri mačči d leɛwaja
Nekk d taxḍibt n waɣzan.
Asayes wis-6
(Dagi, di lwali n wedrar)
Bu tselɣiɣt ad yili igen, yettargu zuni akken yemlal Zalgum, maca, yekkes-as-tt Uɛeqqa yessawalen.
Amala:
Yelkem targit s lehmum
Atan yekcem Ɛemrayen
Yemlal d zzin ur yennum
Leḥnak s temlel d tezweɣ reqmen
Ala amray yessnen i lɛumm
Ara tt-imuqlen s allen
Ma d win yettnadin ɣef ccum
Ad yerẓ ɣur-s imnaren.
Yenwa ur yettil fell-as llum
Mi ara tt-id-yezmeḍ s idmaren
Tenna: Ay aqcic a bu lehmum
Ul-iw iḥemmel yiwen
D nekkini i d Zalgum
Taxḍibt Uɛeqqa yessawalen
Kemmel abrid-ik s adrum
Anda ttemsawalen wulawen.
Asayes wis-7
(Dagi, di lwali n wedrar)
Bu tselɣiɣt ad yili igen, yettargu zuni akken yemlal Ṭac-tač ɣerbal i yenwa d Selyuna.
Amala:
Iwala Ṭac-ṭac ɣerbal
Mi d-yegrareb ɣer luḍa
Yerra ɣur-s yettazzal
Yenna: Azul a Selyuna!
“Muqel amzur-iw yemxumbal
Lsiɣ ddil d lfuḍa
Ay aqcic i d-yeǧǧa uḥemmal
Nekk d Taxellalt-lfeṭṭa
Ma triḍ ad nili kan d imeddukal
Fiḥel tuzuft, a ssixṭa
Ma ulac bru i wawal
Argaz-iw d izem n tizza”!
Asayes wis-8
(Dagi, di lwali n wedrar)
Bu tselɣiɣt ad yili igen, yettargu zuni akken tewwi-t Taklit n tayri.
Amala:
Qbel a d-yeḍru lmuḥal
Tewwi-t Taklit n tayri
Teẓẓuɣer-it ɣer tala imulal
Aḥulfu din yettmiri
Yettazzal d tiḥemmal
Yeswa seg wurawen yessemdi
Segmi yessared metwal
Ddɣel deg-s ur d-yegri
Tismin yečča-tent wakal
Tala teqqel-as d lemri
Anza seg-s la s-d-yessawal
“ Nekk d yemma-k, kečč d mmi”
Fiḥel tuḥsifin d ccwal
Tullas teẓriḍ akk d nekkini
D udem-iw i k-yezgan d lexyal
Yettuɣal-ak d nutenti
I talsa ttak azal
Ulac tayri war tilelli.
Asayes wis-9
Bu tselɣiɣt yeṭṭes di lwali n wedrar, Taklit n tayri tessaɣ-as snat tcemmaɛin, tezga-d zdat-s.
A d-yekcem wesmug-asayes, a d-isuɣ ɣef umala:
- D acu i k-yuɣen akka, a winnat?!
Amala:
- D acu i yellan?
Asmug-asayes:
- Waqila, tettxayaleḍ-d deg yiman-ik belli kečč d Freud?!
- Ur d-xuyleɣ iman-iw, ur ssawaḍeɣ ad iliɣ d Freud!
- Ihi, d acu k-yewwin ɣer tayri n lejnun, n lmalayek, n truḥaniyin…
- D kunwi i yebɣan tayri.
- Nekkni, nenna-yak awi-d ɣef tayri taḥerfit, tin ssnen akk medden. (ad yesferfud di lekwaɣeḍ-is) Atan wayen d ak-nenna: Yiwen iḥemmel yiwet teqcict tecbeḥ nezzeh, yuɣ-itt. Daya.
Amala ad yeǧǧ adeg-ines, ad yaẓ ɣer zdat, ad yettmeslay i yiman-is kan:
- Yiwen iḥemmel yiwet teqcict tecbeḥ nezzeh, yuɣ-itt. (ad yeqqim sadda, ad yettmeslay i yiman-is) Lejnun,.. lmalayek,… tiruḥaniyin…
- Ilaq-ak ad teẓreḍ apsikulug, a winnat!
A d-tekker Taklit n tayri, ad tteddu s leɛqel kan ɣer wesmug-asayes, a s-teqqar:
- Yiwen iḥemmel yiwet teqcict tecbeḥ nezzeh, yuɣ-itt. (ad tekkes aɣummu i wudem-is ara d-ibanen yexṣer) Tecbeḥ akka am nekkini?! Init-d, a wid yettmeslayen ɣef tayri d leḥmala!...
Asmug-asayes ad yagad, ad yefriwes, ad yettuɣal ɣer deffir. Taklit n tayri ad tettaẓ ɣur-s, a s-tini: Ah, tugadeḍ-iyi ɛni?! Ihi mačči d tayri akk d leḥmala i tebɣam? Ihi d afareṣ i tettfaraṣem di ccbaḥa n tmeṭṭut!..
Asmug-asayes ad yeɣli, yefsex di lqaɛa. Taklit n tayri a s-tini: Ilaq-ak wepsikulug, a winnat. (Ad teffeɣ).
Amala yettɛudd d asmug-asayes i s-d-yennan ilaq-ak wepsikulug acku ur yeẓri ara d acu i iḍerrun deffir-s.
Amala i yiman-is kan: D tidet, ilaq-iyi wepsikulug.
A d-yefriwes Bu tselɣiɣt yellan yeṭṭes, a d-isuɣ:
Yemmaaaa!!!
Ad xsint teftilin…
Tafelwit tis-mraw d kraḍet (13).
Asayes 1
Deg yiwen ugemmaḍ i d-yettqabalen taddart.
Amala a d-yeqqar asefru, ameslub a d-yetturar ayen d-yenna umala.
Amala:
“Ameslub n taddart” yeṭṭef agemmaḍ
Yettsuɣu ɛinani di tɣaltin
“A lqum yeddren di leɣlaḍ
Ffɣet-d si tekwatin
I wemteddu ad nbeddel tirkaḍ
Akken a ɣ-lhunt twenziwin”.
Adrum ur yesli i leɛyaḍ
A ziɣ d tameɣra n dda Lḥusin
Ameslub ul-is icaḍ
Yuɣal yettwehhi-yasen-d s teftilin
Akk imezdaɣ n leḥnad
Ttullsent-asen taṭṭucin
S usafu n tafat yura ticraḍ
Yerqem merra tiblaḍin
Segmi yezri wakud d timaḍ
Bnan-as 99 tqebbtin
S wannuz i “jeddi ablaḍ”
Leqbelleč d imuzzag n tejmilin
Lemmer yeddir Kamps d wat leɛraḍ
Yili seddan-t-id di tezrawin
Xerṣum ad yili d yiwen wanẓad
Di “Ccfawat d tamust” i tsutwin
Ihi fiḥel ma nerǧa kra useqqaḍ
Azul i umeskar n “Warek d Wasin”!
Asayes wis-2
Ameslub:
Kkreɣ ad nadiɣ tagmat
Ahat ad afeɣ atmaten
Skud ay sɛan tayemmat
Tin akken i ten-id-yurwen
Ziɣ teǧǧa-ten daxel n tekwat
I tlafsa tessuṭeḍ-iten
Ulawen debɣen s tinwat
Ur frin d izerman neɣ d imdanen
***
Kkreɣ ad nadiɣ tayri
Ɣileɣ a tt-afeɣ ɣer tullas
Xulḍeɣ-tent merra d tirni
Yal yiwet amek tga ṣṣifa-s
Ayen bɣiɣ deg-sent ur yelli
Xulfent irgazen kan s umeqyas
Ma yella kan d tuzuft-nni
Ula d tagmart tesɛa ammas
***
Kkreɣ ad nadiɣ tamusni
Yal adlis dliɣ fell-as
Ahat ad yili wayen nettnadi
I yal taluft a s-d-afeɣ tifra-s
Asmi d-mmektiɣ Galili
Leḥlal d leḥram gan tilas
Teḥweṣ-iyi tselbi
Graɣ-d i tugdi yakk d lweswas
***
Kkreɣ ad nadiɣ ccbaḥa
Ger lelwan ferneɣ temlel
Wwiɣ-d seg war cceḥḥa
D lekfen i d iyi-teqqel
Ɛemmdeɣ ddiɣ di nnefḥa
Tɣurr-iyi nnesma n wedfel
Ɛuddeɣ deg uẓekka ad afeɣ rraḥa
Ziɣ temlel s tebrek tbeddel
***
Kkreɣ ad nadiɣ tissas
Ad issineɣ azal n trugza
Asmi ddiɣ am yiḍ am wass
Ufiɣ nnif n zik yenza
S leɣder d tyiti n lemwas
Mucaɛ yisem n ihuẓẓa
Uḥdiq ur nekcim leḥbas
Ad yeqqel d lɛar ger tizzya
***
Kkreɣ ad steqsiɣ zzman
Ufiɣ imal iɛeddan
Bɣiɣ ad ferzeɣ ussan
Ziɣ ttwaḥsaben s yetran
Kkreɣ ad nadiɣ amkan
Anida yezdeɣ laman
Kerfeɣ ur ufiɣ umlan
Ccah lemmer xḍiɣ ayen i yi-yexḍan
(Ad yeg tasellalut ad yexneq iman-is, ad yemmet)
Asayes wis-3
Di lemqam i s-bnan i umeslub.
Inerzafen ad ssekren lweɛda s ibendyar (ibenduyar), ccna d ccḍeḥ.
Ad xsint teftilin…
G.M: win/tin iran ad iɣer yakk tamezgunt-a, a tt-id-yessuter di tansa-ya:
“tigawtdwawal@gmail.com”

«Tigawt d wawal » (allusen - répétions) n wass n 11/04/14) Wehran.
Awlawal seg Wehran.