
Seg wawal ar wayeḍ, seg yimi ar wayeḍ is inesla s tufγa n tmedyazt, I tikkelt nniḍen, n Belqasem Iḥiǧaten : Seg wawal γer wayeḍ.
Seld Aḥiwec, I γef d-newwi awal yagi, atan yewweḍ-d ar gar ifassen nneγ : Seg wawal γar wayeḍ u atnan diγen wiyaḍ ar ttraǧun di tezrigin nnuba nsen :
- tamustat n isefra
- asegres
- aẓeṭṭa n tessist
- iṭij asemmaḍ
- amesbrid
Tigi yakw a nuγal ad tent nγar u ad nawwi diγen awal fell-asent, awal ar a uklalent. Ma deg wagi, Seg wawal γar wayeḍ, idda umedyaz deg ubrid id-inǧar deg Uḥiwec. S yiwen wawal : isefra iwezlanen, inumak iγwezfanen. Akka I yetti wawal deg-s u myal asefru ismektayaγ-d d umedyaz nneγ ameqwran : Si Muḥ Umḥand. Maca, ayen I deg mgaraden, d taγawsa n wakud. Belqasem d amedyaz atrar u tilufa ticweγen, timsal d-irsen ar gar wallen-is d tid n wassa. Si Muḥ iḍ-li, Belqasem assa u myal yiwen idda di tallit-is.
Ger timsal timiranin dγa it-iqebṛen tella tin n tira am akka aγ t-id inna deg usefru umi isemma Tira.
Tira
Diri-tt tittin n laṣel
Aserdun inkaṛ baba-s
Ɣur-neγ tira tfeṣṣel
D tamaziγt ay aγilas
Ma d win i k-yennan beddel
Am nekk uγal ini-yas
Ma yugi ḥseb-it yennṣel
Yal wa ad yesselmed tarwa-s
Ulac taluft akw ittemlili umdan di tudart-is imi yunef umedyaz. Ulac tawaγit d-yuγen γef ugdud nneγ, neγ γef igduden umaḍal d tirni ittwaknan imi ur yefki ara azal. Seg Udayen almi di Izanditen n Marikan erra yasen akw tajmilt uklalen. Izanditen d tuksa isen tettwakkes tmurt nsen is ifkan anzi γur neγ. Tawaγit I deg ddren, yir tudart iten iččan, yir tamuγli is iten ttwalin medden di tmurt iten id-iǧǧan, ur tettaǧa Amaziγ uzal. Assa, xas tadamsa n Kanada tufa iman-is, Izanditen, aẓar n tmurt, iṣaḥ iten-id, akken is inna Belqasem “uznunu n dexxan”.
Izanditen
Nniγ-as di Lzzayer kan
Am Leqbayel I gan
Igduden s yisem yekkes
Ziγ msefhamen lḥekkam
Ay akken akk llan
Ay ul ameγbun ayes
Izanditen n Marikan
Znuzun dexxan
Ma d tamurt wi bγan ines
Ayen diγen iyi ǧan qqareγ di tmedyazt ines s tmuγli nniḍen d abrid is it-ttwasenna. Acku d abrid amaynut. D abrid imgaraden s waṭas γef win d-nǧer si zik tmedyazt tazwawt. D win ur nennum. Imi ta, zik tella telha kan d tγawsiwin n tudart n myal ass d iγweblan-is am: tayri, laẓ, nger, iγurar, ttṛad, imenγi, timegraḍ, atg. Belqasem s Seg wawal γar wayeḍ issali aswir n tmedayzt imi yebra I waṭas n wuguren, isensser mači d kra n tecḍaḍ d-rran tili γef kra imedyazen nneγ. Isefra-s neflen γef tlisa n tmurt, γef tid n taddart, γef tid n udrum, γef tid n uxxam. Kecmen ar wayla n umdan, kecmen deg umdan s timad-is. Zren di temda n talsa u skeflen-d ayen ifren. Zegren ar wannar agraγlan. Am Uγiwel, d asefru id-ifkan tamuγli ubujad ar tudart, winna akken iγilen tudart d “aγiwel”
Aγiwel
Ayen I d-nniγ aql-i da
Win islan lekdeb iqabel
Win ur nessin uzzu n tasa
Isteqsi medden, imuqel
Deg udem ad d-tban ccama
Win isnen as tt-yeɛqel
Ma d win ur tefni ccada
Yini-as ddunit d aγiwel
Tella tayeḍ diγen: taluft n tira. Zik tamedyazt tazwawt tella kan s yimi, s yiles. Amedyaz ad yenni u win icfan icfa mawellic tarbut tekkes u d aya I γef iγ ruḥen mači d kra isefra, n tmucuha. Ula d ayen izrin γef iqwerray nneγ di tikli Umezruy nneγ tewwet-iten tatut yir tiyita. Nezga nerǧa deg wiyaḍ ad arun akken a necfu. Tasekla nneγ tṛuḥ akw d awal alami nniqal semman-as Tawalt mači Tasekla! U ass-a aṭas iγ iγilen d agdud war-idles, d agdud n teẓgi acku ayen ur nettwaru ittwattu u ayen ittwattun d ayen ur d-nelli. Maca s tikli yagi d-idda Belqasem d kra imedyazen yukwin d nda mi tekkat am netta, s ya d afella tamedyazt nneγ ad tt-id afen ineggura u ad afen deg-s tikli n tudart nneγ n wassa, asirem nneγ, tugdi nneγ, amenni nneγ, atg.
U deg anect-a ala asebγes kan ar nessebγes deg imyura nneγ, deg imedyazen nneγ imi yis-sen kan ar a tidir tutlayt nneγ, ar a tenarni u ar yafken tafat I idles nneγ s umata.
U wid iḥemlen ihi tamedyazt seg ul, wid ibγan amaynut, wid ibγan isefra akken nniḍen asen inniγ: di Seg wawal ar wayeḍ ad tafem ayen I γef tettnadim, ayen ar awen iččaṛen allen. U ad tafem tamedyazt-a:
Di tmurt:
di tsedlisin n Tizi-wezzu, n Freḥa, Iɛeẓẓugen neγ arut I: yidslim@yahoo.fr
Di Fṛansa:
arut I: atmust@yahoo.fr
Di Muntryal:
ar El-Bahdja (musique maghrebine) 3387, rue Jean-Talon Est
Win ibγan diγen ad yenni kra, neγ ad ifek tamuγli-s I umedyaz izmer ad as yaru ar tansiwin-a tiliktṛunin ines:
b_ouidja@hotmail.com
b_ouidja@yahoo.fr
sγur Mack At Udiɛ